Author: FilipAdmin

Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Żywienie jako czynnik ograniczający zakażenie żywności bakteriami Salmonella

Aktualnym i bardzo ważnym zagadnieniem są zatrucia i zakażenia pokarmowe powodowane przez bakterie Salmonella i inne pochodzenia odzwierzęcego, które stanowią poważny problem zdrowotny i ekonomiczny na całym świecie.

Patogeny zakażające żywność takie jak Salmonella, E. coli O157:H7, Staphylococcus aureus, Clostridium, Camphylobacter i Listeria monocytogenes powodują w USA straty finansowe rzędu 7 do 10 mld USD rocznie. Szacuje się, że same salmonellozy są przyczyną 1,4 mln przypadków chorób oraz 500 zgonów rocznie, a koszty z tym związane wynoszą 0,5-3,0 mld USD rocznie. W wielu krajach pałeczki bakterii Salmonella są dominującym czynnikiem etiologicznym zatruć i zakażeń ludzi (w Polsce ok. 80%). Większość tych zakażeń powodowana jest przez bakterie Salmonella enteritidis. W ciągu ostatnich 10-15 lat w USA i Europie liczba przypadków zatruć pokarmowych związanych z bakteriami Salmonella enteritidis zwiększyła się wyraźnie.

Do zakażeń ludzi dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z ptakami albo pośrednio po spożyciu zanieczyszczonej lub nie poddanej dostatecznej obróbce żywności. Najczęściej do zakażenia tuszek dochodzi w ubojni poprzez zanieczyszczenie treścią przewodu pokarmowego. Salmonella  enteritidis pochodzi głownie z produktów drobiarskich (jaja, mięso). Źródłem bakterii Salmonella  typhimurium mogą być natomiast różne produkty spożywcze, w tym wieprzowina. Szacuje się, że w Unii Europejskiej ok. 10% (w Polsce ok. 5%) ubijanych świń (w latach 2006-2007) zakażonych było bakteriami z rodzaju Salmonella, w tym bakterie S. typhimurium i S. derby (powodujące infekcje u ludzi) występowały, odpowiednio u 4,7% (w Polsce 1,4%) i 2,1% świń (w Polsce 0,1%). Brends (1998) wskazuje, że mięso świń jest przyczyną 15% zatruć bakteriami Salmonella, w tym aż 50% zatruć bakteriami S. typhimurium. Ostatnie wyniki badań są bardziej optymistyczne i wskazują, że np. w Wielkiej Brytanii tylko niewielka liczba infekcji u ludzi (<1,8%) ma związek z bakteriami izolowanymi od świń. Eliminacja bakterii Salmonella z łańcucha żywieniowego wymaga jednak ograniczenia występowania patogenów nie tylko w produktach drobiarskich, ale również w wieprzowinie.

Czynnikiem etiologicznym salmonellozy u świń są bakterie należące do serotypu Salmonella choleraesuis. Groźne dla ludzi szczepy z rodzaju Salmonella, w tym S. typhimurium bardzo rzadko są przyczyną choroby u świń, ale są one często izolowane od tych zwierząt zarówno przyżyciowo, jak i pośmiertnie. Bakterie z rodzaju Salmonella stwierdza się w węzłach chłonnych, migdałkach lub w kale.

Eliminacja bakterii Salmonella z łańcucha żywieniowego jest bardzo trudnym zagadnieniem, które wymaga wdrożenia całego systemu monitorowania obecności tych bakterii, jak również ich zwalczania. Żywienie jest bardzo ważnym elementem kontroli i eliminacji bakterii Salmonella. Z jednej strony może być czynnikiem powodującym szerzenie się tych chorobotwórczych mikroorganizmów, z drugiej strony, odpowiednio zbilansowane mieszanki paszowe mogą przyczynić się do rozwoju właściwej mikroflory w przewodzie pokarmowym, hamującej rozwój patogenów.

Józef Kulisiewicz

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Remont stada loch poprzez zakup loszek a wychów własny

W artykule omówiono korzystne i niekorzystne strony remontu stada loch poprzez zakup loszek hodowlanych lub wychów loszek własnych. Przedstawiono schemat kojarzeń pozwalający na własny wychów loszek z równoczesnym krzyżowaniem towarowym. Porównano koszty wychowu loszek zależnie od ostrości ich selekcji.

Naturalne i wymuszone brakowanie loch w stadzie

            Wymiana loch w stadzie, określana w języku fachowym remontem stada, jest ważną częścią technologii produkcji. Z analizy przebiegu użytkowania loch w stadach francuskich i holenderskich, obejmującej dane o ponad 60 tys. loch wynika, że tylko 27-28% loch jest brakowanych z powodu zmniejszenia użytkowości rozpłodowej związanej z wiekiem. Główną przyczyną brakowania loch, dotyczącą 34-36% stada jest nieskuteczność zapłodnienia po pierwszym lub dalszych miotach oraz brak rui. Trzecim ważnym, niezamierzonym powodem eliminacji loch ze stada są słabe kończyny, kulawizny i trudności w poruszaniu się stanowiące 9-10% ogółu przyczyn brakowania. Średni okres użytkowania statystycznej lochy to 4,3 miotu, co biologicznie oznacza brakowanie po wydaniu 4-5 miotów, mimo że zjawisko obniżania się liczebności i kondycji miotu zwykle obserwuje się począwszy od ósmego miotu. Ciekawym wynikiem tych analiz jest także to, że od odsadzenia ostatniego miotu do dnia wybrakowania upływa średnio aż 40 dni.

Tak długi okres nieproduktywnego utrzymania loch wynika z głównej przyczyny niezamierzonego brakowania, czyli zaburzeń w rozrodzie, gdyż upewnienie się hodowcy, że są one trwałe wymaga czasu.

Remont stada poprzez zakup loszek

            Remont stada loch poprzez zakup ze stada zarodowego to jedna z dwóch alternatywnych form działania. Planując zapotrzebowanie roczne na loszki, należy założyć stopień rocznego brakowania loch ze stada. Wynika on wprost ze średniego okresu użytkowania loch w stadzie. Jeśli okres użytkowania wyniósłby 5 miotów, to przyjmując, że kolejne mioty pozyskiwane są co pół roku, okres użytkowania wyniósłby 2,5 roku. Zatem stopień rocznego brakowania wyniósłby 1 rok : 2,5 roku =  0,4 = 40% (Jeżeli tylko 4 mioty to stopień rocznego brakowania wyniósłby 50%).

Zatem przykładowo:

Liczba loch w stadzie, sztuk                       50 

Wymiana roczna, %                                    40

Niezbędna liczba loszek

(50 x 40/100 =  20), sztuk                           20

Nadmiar z powodu braku rui

lub nieskutecznego krycia (10%), sztuk       2

Razem liczba potrzebnych loszek               22

            Remont stada loch poprzez zakup loszek ma korzystne i niekorzystne strony. Zestawiono je w tabeli 1. Zalety wynikają głównie z wykorzystania wartości genetycznej trzody ze stad zarodowych a także z organizacji stada i pracy, wynikających ze specjalizacji w wykonywanych zadaniach. Aspekty niekorzystne wynikają z konieczności adaptacji zwierząt w nowym środowisku oraz ryzyka zdrowotnego mającego miejsce przy każdym wprowadzeniu zwierząt z innego stada. Strona ekonomiczna zostanie omówiona w końcowej części artykułu.

Robert Eckert

Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie

Na światowym rynku mięsa wieprzowego zachodzą duże zmiany

Dynamicznie zmieniająca się sytuacja na rynku mięsa wieprzowego w Europie i na świecie jest wynikiem coraz szerszego procesu globalizacji handlu światowego. Żywność produkowana w Europie (w tym mięso wieprzowe) jest coraz droższa. Obecnie Unia Europejska broni swe rolnictwo przez cła importowe, ale nie będzie mogła stosować tego narzędzia w nieskończoność. Koniecznością stają się coraz intensywniejsze działania krajów unijnych w poszukiwaniu nowych rynków zbytu.

Mięso wieprzowe w diecie człowieka od dawna zajmuje istotną pozycję. Mimo znacznej konkurencji ze strony mięsa drobiowego i coraz częściej poszukiwanej dobrej jakości wołowiny, nie należy oczekiwać tu istotnych zmian. Można wręcz twierdzić, że wraz ze wzrostem zamożności społeczeństw w wielu intensywnie rozwijających się krajach, zapotrzebowanie na to mięso będzie rosło. Myślę tu o państwach azjatyckich o dużej liczbie ludności, gdzie od zawsze mięso wieprzowe (oprócz mleka) było głównym źródłem białka zwierzęcego. Te dość ogólnikowe stwierdzenia mają na celu zwrócenie uwagi naszym hodowcom i producentom na bardzo dynamicznie zmieniającą się sytuację rynkową na świecie oraz ciągle zmieniające się zasady handlu na rynku produkcji rolnej. Są one dla naszego rolnictwa czasami trudne do zaakceptowania i niezrozumiałe. Pierwszym takim krokiem było wejście naszego kraju do Unii Europejskiej. Wprowadzenie nowych zasad handlu, duże obostrzenia prawne związane z warunkami utrzymania zwierząt czy wymagania sanitarno-weterynaryjne dla przemysłu mięsnego, były trudne do spełnienia. Niemniej, należy podkreślić dużą umiejętność przystosowania się naszych hodowców i producentów do nowych realiów mocno konkurencyjnego rynku. Obserwując polskie rolnictwo, zauważyć można pozytywne skutki tych zmian.

Europa dość dobrze radzi sobie z produkcją żywności, choć obserwuje się duże zmiany w strukturze produkcji rolniczej niektórych krajów. Należy zwrócić uwagę, że żywność (w tym i mięso wieprzowe) produkowana w Europie jest coraz droższa. To zarówno wynik licznych wymagań dotyczących warunków jakościowych produkcji, mających na celu ochronę zdrowia człowieka, jak i rosnących kosztów pasz, energii, środków chemicznych i farmaceutyków. Struktura kosztów produkcji świń w UE zmierza w niedobrym kierunku. Szczególnie, że Unia nie może być całkowicie zamkniętym rynkiem na handel z innymi krajami świata. Od kilku lat prowadzone są intensywne rozmowy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Nie podjęto jeszcze decyzji co do kształtu polityki rolnej UE w latach następnych. Głównie dotyczy to okresu po roku 2013 – daty zobowiązań UE. Obecnie Unia broni swe rolnictwo poprzez cła importowe, które na produkty rolne wynoszą średnio 20%. Jednak presja WTO (Światowa Organizacja Handlu) wymusiła w trakcie tzw. rundy z Doha (stolica Kataru), wycofanie się UE ze wszystkich subwencji eksportowych do 2013 r. Co bardziej istotne, w trakcie rundy z Doha, podjęto kroki w kierunku dalszej redukcji ceł importowych na żywność z innych krajów świata.

Ryszard Pleskot

Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa

Oddział Poznań

Systemy dogrzewania prosiąt w porodówkach, odchowalniach i warchlakarniach

Właściwy mikroklimat

Prosięta po urodzeniu praktycznie przez 3 dni nie posiadają systemu termoregulacji, dlatego producenci prosiąt i warchlaków w początkowej fazie ich życia i rozwoju muszą zapewnić im odpowiednią temperaturę pomieszczeń. Brak systemu zrównoważenia cieplnego organizmu, w pierwszych dniach życia prosiąt powoduje ich śpiączkę, która najczęściej kończy się śmiertelnym zejściem zwierzęcia. Aby wytworzył się własny system termoregulacji u prosiąt potrzeba na to około trzech tygodni życia. W tym czasie następuje szybki przyrost tkanki tłuszczowej od 1-16%, pojawia się również okrywa włosowa na powierzchni skóry. Dlatego przez cały czas dochodzenia do całkowicie sprawnego systemu termoregulacji, prosięta muszą być w sposób ciągły dogrzewane, szczególnie w okresie jesienno-zimowym a nawet wczesną wiosną. W pomieszczeniach porodówki, a szczególnie w kojcach porodowych, pojawiają dwa przeciwstawne problemy dotyczące odpowiednich temperatur powietrza dla loch karmiących i nowo narodzonych prosiąt.

Dla loch karmiących optymalna temperatura wynosi od 18-20ºC, natomiast wyższe zakresy powodują destrukcję w ich fizjologii, a także częste zakłócenia w laktacji. Natomiast dla prosiąt taka temperatura jest niewystarczająca, ponieważ w pierwszych trzech dniach życia wymagają one temperatury od 25 do 30ºC, którą do 14 dnia życia należy stopniowo obniżać do uzyskania 24ºC i utrzymywać ją do momentu odsadzenia. Od 28 do 56 dnia życia, temperatura powinna kształtować się w granicach 18-21ºC a prędkość ruchu powietrza nie powinna przekraczać 0,1 m/s. Zalecana wilgotność wynosić powinna dla prosiąt i warchlaków w granicach 50-60%. Dla ochrony prosiąt legowisko powinno być oddzielone od lochy z zachowaniem przy tym kontaktu wzrokowego lochy z prosiętami. W pomieszczeniu kojca porodowego na małej powierzchni musimy zatem wyodrębnić dwa odrębne miejsca temperaturowe (mikroklimaty), dla lochy karmiącej oraz dla prosiąt. Przy bezściołowym systemie utrzymania zaleca się, aby temperatura była o 2-4ºC wyższa, ponieważ prosięta na ściółce dodatkowo mogą się dogrzać, zagrzebując się w niej.

Tabela 1. Wartości temperatury (w ºC) dla poszczególnych zwierząt

W warunkach produkcyjnych uzyskanie odpowiedniej temperatury dla prosiąt sprawia wiele trudności. W związku z tym należy stosować indywidualne rozwiązania, w zależności od systemu utrzymania, rodzaju kojca porodowego, termoizolacji pomieszczenia, które pozwalają utrzymywać odpowiednią temperaturę tylko w strefie przebywania prosiąt, a nie w całym pomieszczeniu porodówki, co często spotkać można w praktyce.

Krzysztof Serwa

Itochu Deutshland GmbH

Przedstawicielstwo w Polsce

Treonina w żywieniu świń: aminokwas kluczowy dla prawidłowego wzrostu oraz metabolizmu zwierząt

Ostatnie kilkadziesiąt lat przyniosło ze sobą wiele zmian w produkcji zwierzęcej. Pod wpływem zmieniających się gustów konsumentów zmianie uległy cele produkcyjne, na skutek czego zmieniły się same zwierzęta. Obecnie produkcja zwierzęca osiągnęła takie rozmiary, że należy już myśleć nie tyle o poprawie wydajności, ale o wpływie na nasze środowisko przyrodnicze.

Fakt, że dla osiągnięcia maksymalnego tempa wzrostu należy zapewnić zwierzętom paszę, która pokryje ich zapotrzebowanie pokarmowe jest oczywisty dla każdego producenta. Jednakże pojawienie się nowych problemów związanych z bezpieczeństwem żywności i środowiska, takich jak redukcja ilości wydalanego azotu (N) oraz zakaz stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu (AGP), wprowadziło wiele ograniczeń dotyczących składu pasz oraz sposobu żywienia wysokowydajnych zwierząt hodowlanych. W tym kontekście obniżenie poziomu białka w diecie świń jest ważnym czynnikiem warunkującym dostosowanie się do wprowadzonych restrykcji Unijnych. Rozwój ferm trzodowych ograniczony jest przez poziom emisji N określony m.in. dyrektywą 96/61/EC.

Zastosowanie w żywieniu świń diety niskobiałkowej umożliwia obniżenie emisji azotu. Na przykład redukcja poziomu białka w diecie świń o 1% zmniejsza całkowitą ilości wydalanego azotu o 10% (Relandeau i in., 2000). Z kolei niższa emisja azotu daje możliwość utrzymywania większej liczby zwierząt bez potrzeby powiększania areału gospodarstwa. Ponadto poprzez redukcję poziomu białka ogólnego, (BO) w paszy zmniejszamy ilość drobnoustrojów chorobotwórczych w bezpośrednim otoczeniu zwierząt. Dieta niskobiałkowa w przypadku prosiąt daje bardzo pozytywny efekt w postaci zredukowania lub nawet wyeliminowania przypadków biegunki w okresie okołoodsadzeniowym. Żywienie zwierząt dietą niskobiałkową bez szkody dla osiąganych przyrostów jest możliwe tylko przy uzupełnieniu poziomów aminokwasów egzogennych poprzez dodanie ich w formie czystej.

W kontekście wspomnianych restrykcji i regulacji (nie tylko Unijnych) szczególnie ważne wydaje się być zastosowanie w żywieniu trzody odpowiedniego poziomu treoniny. To właśnie treonina, będąc drugim w diecie świń w Europie aminokwasem limitującym, jest składnikiem pokarmowym niezbędnym w ich żywieniu. Zapotrzebowanie na ten aminokwas jest badane coraz częściej od czasu jego wprowadzenia do powszechnego użytku. Tym niemniej, bardzo często publikowane wyniki badań są rozbieżne.