Potrzeba zapewnienia lochom większej swobody w przemieszczaniu się w obrębie kojca porodowego spowodowała wzrost zainteresowania specjalistów odruchami naturalnego zachowania się loch w nowej sytuacji. Wielkość kojca porodowego i usytuowanie w nim poszczególnych elementów wyposażenia powinny zachęcać lochę i prosięta do takiego przemieszczania się, aby miały one możliwość swobodnego i nieskrępowanego realizowania swoich podstawowych naturalnych potrzeb: karmienie prosiąt przez lochę (ssanie mleka), wyjadanie paszy i picie wody przez lochę (również przez prosięta), odpoczywanie w komfortowych warunkach, wydalanie odchodów i moczu itd.
Zadanie to nie jest proste i łatwe w przypadku kojców zapewniających lochom mniejszą lub większą swobodę przemieszczania się w przeciwieństwie do kojców, w których locha jest praktycznie unieruchomiona przez jarzmo. Jeśli więc producent prosiąt zamierza zwiększyć możliwości przemieszczania się loch karmiących w kojcach porodowych, to powinien bezwzględnie skorzystać z porady doświadczonego specjalisty. Przyjęcie danego projektu kojca porodowego determinuje bowiem nie tylko procedury związane z obsługą lochy i prosiąt, ale przede wszystkim wpływa na zachowanie się zarówno lochy, jak i prosiąt.
Jednym z przejawów naturalnego zachowania się loch w kojcach zapewniających im pełną swobodę przemieszczania się (np. kojce spacerowe) jest eksponowana przez nie potrzeba przygotowania gniazda dla mających się urodzić prosiąt. Wbrew pozorom potrzeba ta jest w dużej mierze niezależna od upodobań (widzimisię) samej lochy, ale jest stymulowana zmianami hormonalnymi (m.in. wzrostem poziomu oksytocyny), jakie zachodzą w organizmie lochy w okresie bezpośrednio poprzedzającym poród. Lochy przygotowujące gniazdo wykazują większe zadowolenie z tego, że mogą być lepiej przygotowane na przyjęcie nowo narodzonego potomstwa. Zaobserwowano również, że możliwość zbudowania przez lochę gniazda przed porodem sprzyja urodzeniu większej liczby prosiąt żywych.
Zadowolenie lochy przejawia się też w jej zwiększonej opiekuńczości już po urodzeniu prosiąt i, co także potwierdzają przeprowadzone obserwacje, sprzyja mniejszej umieralności prosiąt w okresie ssania. Warto pamiętać, że budowanie gniazda dla mającego się narodzić potomstwa obejmuje zdecydowaną większość zwierząt i jest czymś zupełnie naturalnym, zarówno wśród zwierząt udomowionych, jak i żyjących w stanie dzikim. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, iż w pewnej formie pojawia się również u ludzi, zwykle około piątego miesiąca ciąży. Wtedy rodzice odczuwają przemożną potrzebę przygotowania na przykład pokoiku dziecięcego.
Matczyna opiekuńczość, sterowana hormonami, nakazuje lochom przygotowanie bezpiecznego, ciepłego i wygodnego gniazda dla mających się urodzić prosiąt. Jeśli locha nie ma gdzie przygotować takiego gniazda z powodu ograniczonej przestrzeni (kojce jarzmowe) lub, jeśli taka przestrzeń jest nawet dla niej dostępna, ale nie ma materiałów służących do przygotowania gniazda, to w naturalny sposób staje się niespokojna i pobudzona. Przy czym zwróćmy uwagę, że przygotowanie gniazda nie jest żadnym problemem dla lochy, jeśli ma w kojcu miejsce i potrzebne materiały, ale najczęściej jest to problemem dla obsługi!
Za gniazdo dla prosiąt przyjmuje się miejsce, gdzie prosięta przede wszystkim odpoczywają. Zapewnia ono im komfortową temperaturę, suche i ciepłe podłoże oraz wystarczającą powierzchnię do wygodnego odpoczynku. Jeśli powierzchnia takiego gniazda jest zbyt mała, to prosięta stają się niespokojne, a nawet agresywne wobec siebie. Sytuacja staje się groźna dla mniejszych i słabszych prosiąt, zwłaszcza w licznym miocie; ograniczenie powierzchni dla prosiąt w takim gnieździe jest nieprzewidzianym, dodatkowym czynnikiem segregującym prosięta i sprzyja gorszemu rozwojowi prosiąt mniejszych. Innym czynnikiem mającym wpływ na komfort rozwoju prosiąt może być umieszczanie gniazda w narożniku kojca przy skośnie ustawionym jarzmie dla lochy. Wg opinii specjalistów, prosięta w takiej sytuacji mogą mieć utrudnione trafianie do gniazda, zwłaszcza mniejsze osobniki, i mogą ulegać hipotermii (wychładzaniu).
Dokonując wyboru materiału służącego lochom do zbudowania gniazda powinniśmy kierować się zasadą, że nie tylko ilość tego materiału jest czynnikiem decydującym, ale również to, czy jest on najbardziej odpowiedni dla wymagań lochy. Wśród zalecanych materiałów są resztki tkaniny jutowej lub słoma z konopi. Z powodzeniem można też wykorzystać słomę zbożową.
Opr.: ACONAR
