Skróty wybranych artykułów

Krzysztof Lipiński

Instytut Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa,

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

 

Żywienie knurków

 

 

Ze względu na bardzo duże znaczenie knura w rozrodzie, należy zwrócić szczególną uwagę na jego poprawne żywienie już w okresie odchowu. Żywienie może wpływać na wiek osiągnięcia dojrzałości płciowej oraz stopień rozwoju płciowego.

 

 

 

Wymienione cechy, istotne z punktu widzenia użytkowania rozpłodowego, mogą być pogorszone przez niewłaściwe żywienie i złe warunki utrzymania. Z drugiej strony, żywienie może poprawić użytkowość rozpłodową. Uzyskanie dobrego libido, wysokiej produkcji nasienia i płodności wiąże się z pokryciem specyficznych potrzeb knurków. Na tym etapie rozwoju knura głównym celem powinno być osiągnięcie przez zwierzę dojrzałości płciowej w normalnym czasie.

 

Żywienie w okresie wychowu może wpłynąć na osiągnięcie dojrzałości płciowej. Dutt i Barnhart (1959) żywiąc rosnące knurki na poziomie 100, 70 i 50% wymagań określonych w normach amerykańskich (NRC) obserwowali zróżnicowanie wieku osiągnięcia dojrzałości płciowej, który zmieniał się od 203 do 212 dni. Masa ciała była znacząco zróżnicowana i wynosiła odpowiednio: 101, 78 i 61 kg. Kim i in. (1977) również zaobserwowali, że zmniejszenie pobrania paszy wpłynęło na opóźnienie osiągnięcia dojrzałości płciowej. Obniżenie pobrania paszy o 30% wpłynęło na opóźnienie wieku osiągnięcia dojrzałości płciowej o 42 dni (knurki czystorasowe) i 30 dni (knurki mieszańce). W innych badaniach (Uzu, 1979) wykazano, że knurki żywione dietą o małej zawartości białka (120 g/kg) w porównaniu z knurkami, które otrzymywały 180 lub 230 g białka na kilogram mieszanki odznaczały się niższymi przyrostami masy ciała. Od knurków ze wszystkich grup pobierano nasienie po osiągnięciu masy ciała 88 kg. Wiek pierwszego pobrania był jednak zróżnicowany 193 (120 g), 182 (180 g) i 177 dni (230 g białka w kg mieszanki).

 

Przedstawione dane wskazują, że żywienie podczas odchowu może wpływać zarówno na wiek dojrzałości jak i stopień rozwoju płciowego młodych knurków.

 

W normalnych warunkach knurki osiągają dojrzałość płciową w wieku 5-8 miesięcy, kiedy ważą ok. 80-120 kg. Knurki powinny ważyć w wieku 6,5-7 miesięcy średnio 120 kg. W praktyce daje to przyrosty dobowe od urodzenia na poziomie ok. 600 g/dzień. W okresie od 25 do 120 kg przyrosty te kształtują się na poziomie 750 g/dzień. Bezpośrednio po osiągnięciu dojrzałości płodność knura nie jest wysoka i wzrasta, aż osiągnie maksimum w wieku 15-18 miesięcy, kiedy w ejakulacie pojawia się 20-100×109 plemników w 200-400 ml nasienia.

 

W okresie miedzy pierwszym a drugim rokiem życia wskazane jest żywienie knurów na poziomie zapewniającym przyrosty masy ciała ok. 180 – 250 g/dziennie (65 – 90 kg/rok). Po przybyciu knura na fermę istotne jest kontrolowanie masy ciała i kondycji. Nadmierny przyrost masy ciała lub otłuszczenie wpływają negatywnie na możliwości fizyczne knura i mogą w późniejszym okresie powodować problemy z kończynami. Zbyt skąpe natomiast żywienie wpływa nie tylko na kondycję, ale również na jakość i ilości plemników

 

 

 

Zygmunt Pejsak

Zakład Chorób Świń

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

 

Zasady uwalniania stad od mykoplazmowego zapalenia płuc

 

 

 

Mykoplazmowe zapalenie płuc (Mycoplasmal pneumoniae of swine – MPS) określane niekiedy mianem enzootycznej pneumonii świń (enzootic pneumonia, EP) jest chorobą układu oddechowego świń, powodującą ogromne straty ekonomiczne w produkcji trzody chlewnej. Choroba ta występuje na wszystkich kontynentach, w tym we wszystkich krajach, w których prowadzona jest intensywna produkcja trzody chlewnej.

 

 

 

W krajach tych, do których zaliczyć można również Polskę, choroba ta występuje praktycznie we wszystkich chlewniach (w 90 – 100% gospodarstw produkujących świnie). W Wielkiej Brytanii chorobę tą stwierdza się w ponad 90% stad świń, zaś w stadach dotkniętych ostrą postacią MPS zmiany patologiczne, typowe dla tej choroby, stwierdza się w płucach u ponad 90% ubijanych w wadze 80-90 kg tuczników. Ostatnio przeprowadzone badania przeglądowe stad świń w Belgii, Hiszpanii, Niemczech i we Włoszech (2008) wykazały, że w ponad 90% stad zlokalizowanych na terenie tych krajów stwierdza się obecność seroreagentów dla Mycoplasma hyopneumoniae (Mhp). Podobna sytuacja ma miejsce w Polsce – przede wszystkim w gospodarstwach średnio i wielkotowarowych. Zmiany zapalne w płucach stwierdza się u około 40-50% ubijanych w naszym kraju świń.

 

Skutkiem MPS jest opóźnienie rozwoju prosiąt, warchlaków oraz tuczników, pogorszenie wskaźnika wykorzystania paszy, wydłużenie czasu tuczu, zwiększona śmiertelność i koszty interwencji weterynaryjnych.

 

Pierwotnym czynnikiem etiologicznym MPS jest Mhp. W jej rozwoju często wtórnie uczestniczą: jeden lub więcej gatunków warunkowo chorobotwórczych drobnoustrojów, np. Pasteurella multocida lub Streptococcus suis.

 

 

 

Szerzenie się zakażeń i choroby w stadzie

 

Nowo narodzone prosięta mogą ulegać zakażeniu przez Mhp niebawem po urodzeniu od loch, względnie drogą aerogenną za pośrednictwem zawierających ten drobnoustrój aerozoli. Istniej też możliwość zakażenia horyzontalnego między prosiętami. Choroba szerzy się stosunkowo wolno, doświadczalnie wykazano, że współczynnik szerzenia się infekcji waha się w granicach 3 – 3,5 co oznacza, że w ciągu 3 tygodni od jednego zainfekowanego prosięcia zakaża się 3 – 3,5 osobników. Źródłem pionowego zakażenia – od matki do prosiąt – są częściej pierwiastki niż lochy wieloródki. Okresy utrzymywania się nosicielstwa M. hyopneumoniae u prosiąt ssących przedstawiają się różnie (od 2-14 tygodni).

 

Skutkiem infekcji może być wystąpienie ze strony układu oddechowego objawów chorobowych, włącznie do zejść śmiertelnych u świń w wieku od 3-20 tygodni.

 

Wcześniejsze odsadzanie (< 3 tygodnie) może ograniczyć transmisję Mhp od lochy do potomstwa, ale nie jest to dozwolone w krajach członkowskich Unii Europejskiej.

 

 

 

Romana Chojnacka

Studium Wiejskiego Gospodarstwa Domowego

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

 

 

Przekąski z mięsa

 

 

Karnawałowe przyjęcie, czy to klasyczne „zasiadane” przy stole, czy typu „szwedzki bufet”, nie może się obejść bez apetycznych i kuszących przekąsek.

 

 

 

Najczęściej na przekąskowy bufet wybieramy szlachetne odmiany wędlin: gotowaną szynkę, polędwicę, suchą kiełbasę krakowską, myśliwską, kabanosy oraz pieczone, duszone lub gotowane mięsa (mięs smażonych zazwyczaj na zimno nie podajemy). Przygotowanie przekąsek mięsnych jest proste i bardzo wygodne. Najmniej zachodu jest z wędlinami, które na ogół kupujemy pokrojone w plastry, rozkładamy tylko ozdobnie na paterach. Natomiast mięsa przyrządzamy wcześniej i gotowe przechowujemy w lodówce. Przed podaniem wystarczy je pokroić w plastry, ułożyć na półmisku i przybrać mniej lub bardziej wymyślną dekoracją.

 

Obowiązują tu jednak określone zasady:

 

zimne, uprzednio ugotowane lub upieczone, mięsa, a także wędliny kroimy ostrym nożem w cienkie płaty (plastry) jednakowej grubości, zawsze w poprzek włókien;

 

płaty mięs układamy na półmiskach oparte jeden o drugi, tak, aby jeden zachodził do połowy poprzedniego; zbyt ciasne ułożenie utrudnia później częstowanie się i nabieranie pojedynczych porcji;

 

plastry wędlin – zwłaszcza te większe – rzadziej układamy płasko; ładniej wyglądają zwinięte w rulony albo rożki, w które wkładamy różnego rodzaju elementy dekoracyjne w postaci warzyw, a nawet owoców;

 

wędliny o dużej średnicy kroimy prostopadle, a te o małym przekroju skośnie, uzyskując tym sposobem większą powierzchnię;

 

przekąski dają nieograniczone możliwości dekorowania. By jednak nie zepsuć ostatecznego efektu, warto pamiętać, że dyskretny garnir jest dowodem gustu i dobrego smaku, czasami warto ułożyć tylko bukiecik z koperku albo jarmużu;

 

ozdoby dostosowujemy do smaku potrawy, nie wykorzystujemy elementów dekoracyjnych tylko w jednym kolorze, używamy wyłącznie produktów jadalnych i kolorystycznie harmonizujących z kolorem potrawy;

 

Nieocenionymi dodatkami do garnirowania są między innymi – liście sałaty, jarmużu, selera, natka pietruszki, gałązki koperku, por, mięta, melisa, pomidory, papryka, rzodkiewki, zielony groszek, marynowane grzyby, oliwki, kapary, różnego rodzaju kiełki np. słonecznika, mandarynki, winogrona, gruszki, śliwki, jabłka. Tak naprawdę wszystko zależy od naszej inwencji. Ze zwiniętego plastra pomidora możemy zrobić różyczkę, z cienkich plasterków ogórka czy rzodkiewki ułożyć rybią łuskę, z plasterków schłodzonego żółtego sera wyciąć kwiatki (np. kielichy tulipanów), a następnie dołożyć do nich gałązki ze szczypiorku lub koperku.

 

 

 

 

 

Rulony z szynki z musem jabłkowym

 

Składniki: 8 -10 dużych plastrów gotowanej szynki, ½ szklanki musu jabłkowego, ½ szklanki majonezu dekoracyjnego, łyżka musztardy, sól, cukier, świeżo mielony biały pieprz, do dekoracji: liście selera naciowego, cząstki pomarańczy, marynowane śliwki, połówki marynowanych gruszek, plastry jabłek

 

 

 

Mus jabłkowy łączymy z majonezem, musztardą, doprawiamy solą, odrobiną cukru i pieprzem.

 

Przygotowaną masą smarujemy plastry szynki, zwijamy w ruloniki, układamy na półmisku. Przybieramy majonezem, cząstkami owoców oraz listkami selera naciowego.

 

 

 

 

 

Zygmunt Pejsak

Zakład Chorób Świń

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

 

Salmoneloza świń

(objawy kliniczne nie tylko ze strony układu pokarmowego, ale i oddechowego)

 

 

 

Zarówno człowiek, jak i wszystkie gatunki zwierząt są potencjalnie podatne na zakażenie pałeczkami Salmonella i wystąpienie salmonellozy. Patogeneza oraz obraz kliniczny choroby zależy od relacji zakażonego organizmu i zarazka. Wpływa na nie naturalna i nabyta odporność zwierzęcia, dawka infekcyjna, droga zakażenia, a także właściwości chorobotwórcze samego szczepu bakteryjnego, w tym przede wszystkim zdolność do przyczepienia się (adhezja) do komórek żywiciela oraz zdolność do sekrecji toksycznych białek i transportu ich z cytoplazmy pałeczek Salmonella bezpośrednio do docelowych struktur komórki gospodarza.

 

 

 

Salmoneloza świń, występuje z różnym nasileniem na całym świecie, głównie w intensywnym chowie tego gatunku zwierząt. Objawy kliniczne są zwykle obserwowane u warchlaków i tuczników, rzadziej u prosiąt ssących i osobników dorosłych. Rozróżnia się salmonellozę wywoływaną przez S. Choleraesuis oraz przez szczepy należące do innych serowarów Salmonella , w tym przede wszystkim S. Typhimurium.

 

S. Choleraesuis jest serowarem specyficznym dla świń i rzadko wywołuje zachorowania innych gatunków zwierząt. Większość przypadków klinicznej salmonellozy wywoływana jest przez produkujący siarkowodór wariant S. Choleraesuis var. Kunzendorf. Zarazek szerzy się w stadzie drogą pokarmową, niekiedy również aerogenną, w wyniku bezpośredniego kontaktu osobników niezakażonych z zakażonymi. Źródłem infekcji może też być zawierający pałeczki S. Choleraesuis kał nosicieli – siewców nie wykazujących objawów chorobowych. Zakażenie ma zwykle charakter posocznicy o przebiegu ostrym lub podostrym . Zakażenia pałeczkami S. Typhimurium mogą przebiegać w podostrej lub przewlekłej formie jelitowej a proces chorobowy może ulegać uogólnieniu.

 

Infekcje świń, zwłaszcza innymi serowarami Salmonella, wiążą się zazwyczaj z żywieniem zwierząt paszami, w których występują te drobnoustroje; przebiegają one zwykle bezobjawowo. Okresowo dochodzi do siewstwa zarazków z kałem.

 

Źródłem zakażenia, oprócz pasz są bezobjawowi nosiciele i siewcy zarazka, w tym gryzonie, ptaki, inne zwierzęta, ludzie, a także niewłaściwie dezynfekowane środki transportu zwierząt i sprzęt zootechniczny .

 

 

 

Sytuacja epidemiologiczna salmonelozy świń

 

Częstość występowania pałeczek Salmonella w populacji świń w różnych krajach określa się na kilka do kilkudziesięciu procent. Badania serologiczne dowodzą, że blisko 90% ferm trzody chlewnej może być zakażonych salmonellami, a udział seroreagentów w populacji zwierząt w stadzie bywa zróżnicowany . W krajach europejskich odsetek ferm, z których izoluje się pałeczki Salmonella kształtuje się zwykle na poziomie 10-30%, podczas gdy na kontynencie amerykańskim jest dwukrotnie wyższy.

 

 

 

Mariusz Soszka

Instytut Żywienia Zwierząt i Bromatologii

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

 

 

Mobilne wytwórnie pasz

 

 

Najpopularniejszą techniką żywienia świń jest tzw. żywienie „na sucho”, czyli żywienie mieszankami pełnodawkowymi, które zaspokajają wszystkie potrzeby pokarmowe tych zwierząt. Ze względu na fakt, że świnia jest gatunkiem wszystkożernym, w skład tych mieszanek wchodzą komponenty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

 

Żywienie na sucho polega na zadawaniu mieszanki paszowej o określonych parametrach pokarmowych do koryta lub autokarmnika, skąd zostaje pobrana przez świnie jako pasza sucha lub zwilżona. Mieszanka paszowa zadawana do karmnika może być komercyjną mieszanką pełnoporcjową lub mieszanką pełnoporcjową wytworzoną w gospodarstwie przy użyciu dostępnych w nim komponentów oraz materiałów paszowych pochodzących z zakupu, którymi są najczęściej śruty białkowe i mieszanki mineralne lub mieszanki paszowe uzupełniające (dawniej koncentraty) oraz dodatki energetyczne. Mieszanki przemysłowe pełnoporcjowe w głównej mierze stosowane są w fermach przemysłowych wielkotowarowych, centrach hodowlanych oraz w pozostałych gospodarstwach, zazwyczaj w przypadku braku lub niedoboru pasz własnych, czy też zamiast pasz własnych, które przeznacza się na sprzedaż. Czynnikiem limitującym ich zastosowanie we wszystkich gospodarstwach utrzymujących trzodę chlewną jest ich cena – wyższa niż cena mieszanki wyprodukowanej we własnym gospodarstwie z własnych surowców zbożowych, do których dokupowane są dodatkowe komponenty.

 

 

 

Produkcja mieszanek we własnym gospodarstwie

 

Nie od dziś wiadomo, że produkcja paszy w gospodarstwie to najtańsze rozwiązanie. Wymaga jednak zakupu instalacji do jej wytwarzania. Mieszanki paszowe we własnym zakresie najczęściej wytwarzane są przy użyciu różnego typu rozdrabniaczy (śrutowników, gniotowników), obłuskiwaczy i mieszalników, które są w różny sposób połączone z wagą i urządzeniami służącymi do natłuszczania paszy. Alternatywą i coraz większą konkurencją dla urządzeń stacjonarnych w tym momencie stają się mobilne wytwórnie pasz.

 

 

 

Przeznaczenie mobilnych wytwórni pasz

Mobilne wytwórnie pasz przeznaczone są dla szerokiego grona osób zajmujących się produkcją pasz, a więc dla rolników, hodowców trzody, drobiu, bydła, zwierząt futerkowych itp., którzy posiadają kilka ferm, często oddalonych od siebie o kilkadziesiąt kilometrów, ponieważ taki system doskonale ogranicza koszty transportu, zarówno zboża jak i gotowej paszy, jak również dla osób, które świadczą różnego typu usługi dla rolnictwa, w tym szczególnie wytwarzanie paszy. Osoba, która obsługuje taką mieszalnię wykonuje usługę mieszania paszy na miejscu u hodowcy, który płaci za usługę, ale nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów (energia elektryczna, pracownik, własny czas itp.). Niewątpliwie największą zaletą mobilnych wytwórni pasz jest możliwość szybkiego i sprawnego przemieszczania się oraz wysoka wydajność produkcji, a także wysoka homogenność wytwarzanej mieszanki.