Skróty wybranych artykułów

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 6/2014

Eugeniusz R. Grela

Instytut Żywienia Zwierząt i Bromatologii UP w Lublinie

Nowe normy żywienia świń

Po wielu latach, mniej lub bardziej intensywnych zabiegów organizacyjnych, gromadzenia materiałów badawczych i publikacyjnych, wielu przemyśleń i konsultacji, hodowcy i producenci świń w Polsce będą mogli wykorzystać w swojej pracy nowoczesne zalecenia dotyczące żywienia świń.

Praca pt. „ZALECENIA ŻYWIENIOWE I WARTOŚĆ POKARMOWA PASZ DLA ŚWIŃ” pod redakcją Eugeniusz R. Greli i Jacka Skomiała została w 2014 roku wydana przez wydawnictwo Instytutu Fizjologii i Żywienia Zwierząt im. Jana Kielanowskiego PAN w Jabłonnie. Przy przygotowaniu materiałów do wydania tej monografii znaczący wkład, oprócz wspomnianych prof. ER Greli (Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie) i J. Skomiała (Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN w Jabłonnie), do opracowania obecnego wydania norm wnieśli następujący profesorowie: Ewa Hanczakowska – Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy, Kraków, Andrzej Frankiewicz – Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Henryk Fandrejewski, Stanisława Raj i Grzegorz Skiba – Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt im. Jana Kielanowskiego PAN w Jabłonnie oraz Anna Czech – Katedra Biochemii i Toksykologii UP w Lublinie. Wszystkim autorom poszczególnych tekstów, zawartych w tym opracowaniu składam serdeczne podziękowania.

We „Wstępie” napisano, m.in. że od czasu ostatniego wydania „Norm żywienia świń”, w 1993 roku, zaszło wiele istotnych zmian w hodowli świń i produkcji wieprzowiny w naszym kraju. W pogłowiu zwierząt hodowlanych nastąpił znaczący postęp w potencjale wzrostowym, umięśnieniu tuszy oraz plenności i płodności loch. W trosce o zdrowie konsumenta z żywienia świń wycofano mączki zwierzęce i antybiotykowe stymulatory wzrostu. Wprowadzono nowe regulacje prawne dotyczące dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska. Badania naukowe dostarczyły nowych informacji o strawności, wchłanianiu, metabolizmie i odkładaniu składników pokarmowych w ciele zwierząt oraz o systemach wartościowania pasz. Wszystko to stworzyło podstawy do bardziej precyzyjnego normowania składników pokarmowych w żywieniu zwierząt.

Celem niniejszego opracowania jest dostarczenie hodowcom, producentom i doradcom żywieniowym ulepszonych danych w zakresie ustalania zapotrzebowania pokarmowego współczesnych świń i sposobu jego pokrycia w zmienionych warunkach produkcji, bez większego zagrożenia dla dobrostanu zwierząt i środowiska. Główne zmiany polegają na:

– określeniu zapotrzebowania pokarmowego zwierząt na podstawie tzw. modelu zwierzęcia, który pozwala na lepsze dostosowanie żywienia do potencjału wzrostowego świń,

– określeniu zapotrzebowania na białko na podstawie wzorca aminokwasów egzogennych standaryzowanych strawnych do końca jelita cienkiego,

– dokładniejszym obliczaniu zawartości energii w paszy,

– ograniczeniu ilości fosforu i azotu wydalanych w odchodach oraz

– racjonalnym wykorzystaniu dodatków paszowych.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

dr n. wet. Piotr Kołodziejczyk

Gniezno

Przypadki stanów zapalnych i zaniku sutków u prosiąt

Powodzenie hodowli świń zależy w dużej mierze od produkcyjności loch. Ta, bezpośrednio uwarunkowana jest jakością i zdrowotnością wymienia. Dlatego też, tak ważne jest, aby do rozrodu dopuszczać wyłącznie wyselekcjonowane loszki oraz ze szczególną dbałością podchodzić do zdrowotności wymienia przyszłych loch.

W hodowli zwierząt gospodarskich liczy się, aby w każdym kolejnym pokoleniu uzyskiwać osobniki coraz bardziej wartościowe, tak by pokolenie potomne posiadało cechy lepsze od pokolenia rodzicielskiego. Służy temu cały zespół zabiegów i procesów wytwarzanych sztucznie przez człowieka.

Jedną z najbardziej pożądanych cech, o które walczy się w profesjonalnej hodowli świń na całym świecie jest liczba czynnych brodawek sutkowych u loch. Samice, szczególnie ras matecznych, przeznaczane do rozrodu powinny się charakteryzować jak największą ich liczbą. To szczególnie ważna cecha użytkowa loch. Od tego parametru bowiem zależy ile w przyszłości będą mogły wykarmić i odchować prosiąt.

Lochy przeznaczane do dalszej hodowli powinny mieć nie mniej niż 14 sutków (po minimum 7 na każdej listwie mlecznej). Szczególnie cenione jednak są sztuki o większej ich liczbie, ponieważ w nowoczesnej produkcji nie do rzadkości należą mioty liczące 15-16 prosiąt. Zbyt mała liczba czynnych sutków oznacza w konsekwencji w późniejszym użytkowaniu konieczność odebrania nadliczbowych prosiąt od lochy i/lub ich sztuczne i kosztowne dokarmianie. Nie zawsze i w nie każdej chlewni jest to możliwe. Ponadto opieka nad nadliczbowymi oseskami wymaga czasu, poświęcenia i pieniędzy. Dlatego tak ważne jest, aby hodując loszki zarodowe zwracać szczególną uwagę na liczbę i jakość ich sutków, aby nie popełnić podstawowych błędów.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

Ryszard Pleskot

Poznań

Transport trzody chlewnej

W ostatnich latach przewóz żywej trzody chlewnej, szczególnie prosiąt i warchlaków sprowadzanych z Danii, Holandii i Niemiec, zwiększył się w naszym kraju znacząco. Wielkotowarowi producenci żywca wieprzowego korzystają z tego materiału wyjściowego do końcowego tuczu. Aby zwierzęta dotarły do celu zdrowe i w dobrej kondycji, powinny być transportowane w odpowiednich warunkach spełniających wymagania przede wszystkim dobrostanu.

Także i w Polsce pewna część gospodarstw zajmujących się trzodą chlewną prowadzi cykl otwarty i specjalizuje się w produkcji tylko prosiąt lub warchlaków na sprzedaż. Mając stado podstawowe loch i odpowiednio wyposażone technicznie porodówki oraz odchowalnie, koncentrują się tylko na tej produkcji, znajdując duże grono nabywców indywidualnych, spółek lub dużych ferm. W związku z tym istnieje duże zapotrzebowanie na przewoźników i organizatorów transportu żywych zwierząt, które należy przewieźć do wskazanego odbiorcy.

Przepisy Unii Europejskiej

W krajach tych obowiązuje Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z 22.12.2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu.

Celem tego aktu prawnego jest zapobieganie ranieniu lub niepotrzebnym cierpieniom zwierząt i zapewnienie im odpowiednich warunków do ich potrzeb. Rozporządzenie to rozszerza na wszystkie osoby biorące udział w procesie, w tym na osoby biorące udział w operacjach przed i po transporcie. Wszystkie te osoby są odpowiedzialne za zapewnienie przestrzegania prawa przy wykonywaniu operacji wynikających z ich kompetencji.

Dotyczy to przewoźników a także organizatorów transportu i kierowców oraz opiekunów przewożących zwierzęta (personel punktu skupu, targów i rzeźni oraz hodowców trzody). Wszystkie zainteresowane strony i ich pracownicy powinni być odpowiednio przeszkoleni. W szczególności kierowcy i osoby towarzyszące muszą posiadać świadectwo kwalifikacji zawodowych, wydane na podstawie kompletnych szkoleń dotyczących dobrostanu zwierząt podczas transportu, potwierdzonych pomyślnym wynikiem egzaminu przeprowadzonego przez niezależny organ upoważniony przez właściwe władze.

Zezwolenia i kontrole

Dla wszystkich przejazdów na odległość powyżej 65 km, przewoźnicy muszą posiadać zezwolenie wydane przez właściwy organ państwa członkowskiego, w którym mają swoją siedzibę lub przedstawicielstwo. W celu uzyskania tego zezwolenia wnioskodawca musi w szczególności wykazać, że dysponuje liczbą właściwego personelu, wyposażenia i procedur operacyjnych.

W przypadku długotrwałych przewozów (ponad 8 godzin) wnioskodawca musi również dostarczyć:

– odpowiednie dokumenty i świadectwa kwalifikacji zawodowych dla kierowców i osób towarzyszących. Świadectwa zatwierdzenia środka transportu do użytku, informacje na temat monitorowania i rejestrowania ruchu pojazdu, plany kryzysowe,

– dowód, że stosuje systemy nawigacji satelitarnej dla pojazdów samochodowych.

Zezwolenia te są ważne przez 5 lat. Mają one standardowy format europejski i są rejestrowane w elektronicznej bazie danych, dostępnej dla władz wszystkich państw członkowskich. W przypadku długotrwałych przejazdów przez terytoria wielu państw, przewoźnicy muszą także posiadać dziennik podróży, sporządzony przez organizatora transportu zgodnie ze standardowym modelem zawierającym pewne informacje dotyczące przejazdu (identyfikacja zwierząt i odpowiedzialnych za nie osób, miejsce wyjazdu i miejsce przeznaczenia, kontrole przeprowadzane podczas transportu itp.). Kontrole powinny być organizowane przez właściwe organy w kluczowych momentach transportu, w szczególności w punktach wyjazdu i w punktach kontroli granicznej. Ponadto na każdym etapie podróży, mogą być przeprowadzane dodatkowe kontrole w sposób losowy lub ukierunkowany.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Znaczenie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach w żywieniu świń

część 1

W intensywnym żywieniu, szczególnie wysokowydajnych ras zwierząt, obok energii i białka duże znaczenie mają składniki mineralne i witaminy. Witaminy są niezbędnymi do życia związkami organicznymi o zróżnicowanej budowie, spełniającymi w żywym organizmie ważne funkcje biologiczne, przede wszystkim katalityczne i stanowiącymi dla człowieka oraz zwierząt substancje egzogenne (musza być dostarczane z pożywieniem). Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) i rozpuszczalne w wodzie (witamina C i kompleks witamin z grupy B).

Witamina A

Witamina A (retinol) należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i ma istotne znaczenia w organizmie, a jej niedobory mają wpływ na produkcyjność i odporność zwierząt. Obecnie znane są dwie podstawowe formy tej witaminy – retinol (A1, akseroftol) i 3,4 didehydroretinol (A2, 3-dehydroretinol). Obie formy mogą występować w postaci estrów (np. octan, palmitynian). Podstawowa forma witaminy A – retinol może występować w postaci pochodnych (retinal, kwas retinowy), które mają duże znaczenie biologiczne.

Witamina A występuje tylko w paszach pochodzenia zwierzęcego, a jej koncentracja jest bardzo zróżnicowana i uzależniona od rodzaju produktu oraz strat w czasie produkcji i przechowywania. W suszonym pełnym mleku występuje w ilości ok. 11600 j.m./kg s.m., a w suszonej serwatce tylko ok. 500 j.m./kg s.m. Niektóre rodzaje mączek rybnych mogą zwierać ok. 4300 j.m. witaminy A w kilogramie suchej masy.

Zawartość tej witaminy w innych paszach pochodzenia zwierzęcego, stosowanych w żywieniu świń, z uwagi na małą zawartość tłuszczu lub straty w procesie produkcji, jest relatywnie mała lub nie jest znana. W paszach pochodzenia roślinnego znajdują się barwniki żółte, pomarańczowe i czerwone zwane karotenoidami (karoteny i ksantofile). Spośród karotenoidów a- i b-karoten oraz zaliczana do ksantofili b-kryptoksantyna są prekursorami witaminy A. Karoteny uważane są za najważniejsze prekursory witaminy A.

Spośród wielu form najbardziej rozpowszechniony i najaktywniejszy jest β-karoten, z którego w organizmie tworzy się witamina A. Część β-karotenu nie jest przekształcana w witaminę A i pełni samodzielne funkcje w organizmie. Przekształcanie prowitamin w czynną witaminę A odbywa się w ścianach jelita cienkiego, a efektywność tego procesu w praktyce nie jest duża (ok. 16%).

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 4/2014

Zygmunt Pejsak

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Zasady i uwarunkowania umożliwiające obrót trzodą chlewną i mięsem z obszaru zakażonego i buforowego w odniesieniu do ASF

Afrykański pomór świń (ASF) jest chorobą zakaźną i zaraźliwa, występującą wyłącznie u świń i dzików. W okresie ostatnich 30 lat ASF występuje i występował w wielu krajach świata, w tym Europy. Aktualnie stwierdza się tą zarazę przede wszystkim w Rosji, ale także na Białorusi. Przypadki i ogniska ASF wykryto również na Ukrainie i na Litwie.

Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus ASF (ASFV). Drobnoustrój ten nie jest chorobotwórczy dla ludzi i innych gatunków zwierząt. Natomiast zakażenie świń lub dzików tym wirusem prowadzi do ich padnięcia najczęściej w okresie do 10 dni po infekcji zwierząt; niekiedy w czasie 4-19 dni po zakażeniu. Objawom klinicznym ASF, które pojawiają się około 5-8 dni po infekcji zawsze towarzyszy gorączka.

U większości zakażonych świń najczęstszym i najbardziej charakterystycznym objawem klinicznym choroby jest sinica skóry w różnych częściach ciała; przede wszystkim na uszach, podbrzuszu i udach. Wystąpienie ASF powoduje, że kraj, w którym stwierdzono tą chorobę traci możliwość eksportu świń i mięsa do innych państw.

W przypadku Unii Europejskiej (UE) obowiązuje regulacja mówiąca, że nie cały kraj, ale tylko region, w którym stwierdzono ASF traci prawo eksportu.

By problem mógł być odniesiony wyłącznie do regionu, kraj powinien spełniać szereg uwarunkowań, w tym uwzględnione muszą być warunki: bezwzględnego nadzoru nad obrotem trzodą chlewną oraz przestrzegania zasad bioasekuracji w chlewniach zlokalizowanych na obszarze, w którym stwierdzono ASF.

W lutym br. wykryto w Polsce – w powiecie sokólskim, województwie podlaskim – 2 przypadki ASF u padłych dzików; znalezionych przypadkowo w pobliżu granicy z Białorusią. Obecność kwasu nukleinowego wirusa ASFV u padłych dzików wykryto w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym – Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach. 

Po stwierdzeniu wspomnianych 2 przypadków ASF w Polsce, wprowadzono, na części obszarów 3 województw (podlaskie, lubelskie, mazowieckie) – „obszar buforowy” regulacje, które w sposób zasadniczy wpłynęły na zdecydowane ograniczenie obrotu trzodą chlewną. Sytuacja ta spowodowała wiele napięć społecznych, co w następstwie wpłynęło na podjęcie przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Główny Inspektorat Weterynaryjny działań zmierzających do zmiany wprowadzonych wcześniej uregulowań.

Merytoryczną podstawą zmiany regulacji były między innymi wyniki tysięcy badań laboratoryjnych, które wskazywały, że poza wspomnianymi 2 przypadkami nie ma ani jednego dowodu na występowanie ASFV w naszym kraju.