Skróty wybranych artykułów

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

dr n. wet. Piotr Kołodziejczyk

Gniezno

Przypadki stanów zapalnych i zaniku sutków u prosiąt

Powodzenie hodowli świń zależy w dużej mierze od produkcyjności loch. Ta, bezpośrednio uwarunkowana jest jakością i zdrowotnością wymienia. Dlatego też, tak ważne jest, aby do rozrodu dopuszczać wyłącznie wyselekcjonowane loszki oraz ze szczególną dbałością podchodzić do zdrowotności wymienia przyszłych loch.

W hodowli zwierząt gospodarskich liczy się, aby w każdym kolejnym pokoleniu uzyskiwać osobniki coraz bardziej wartościowe, tak by pokolenie potomne posiadało cechy lepsze od pokolenia rodzicielskiego. Służy temu cały zespół zabiegów i procesów wytwarzanych sztucznie przez człowieka.

Jedną z najbardziej pożądanych cech, o które walczy się w profesjonalnej hodowli świń na całym świecie jest liczba czynnych brodawek sutkowych u loch. Samice, szczególnie ras matecznych, przeznaczane do rozrodu powinny się charakteryzować jak największą ich liczbą. To szczególnie ważna cecha użytkowa loch. Od tego parametru bowiem zależy ile w przyszłości będą mogły wykarmić i odchować prosiąt.

Lochy przeznaczane do dalszej hodowli powinny mieć nie mniej niż 14 sutków (po minimum 7 na każdej listwie mlecznej). Szczególnie cenione jednak są sztuki o większej ich liczbie, ponieważ w nowoczesnej produkcji nie do rzadkości należą mioty liczące 15-16 prosiąt. Zbyt mała liczba czynnych sutków oznacza w konsekwencji w późniejszym użytkowaniu konieczność odebrania nadliczbowych prosiąt od lochy i/lub ich sztuczne i kosztowne dokarmianie. Nie zawsze i w nie każdej chlewni jest to możliwe. Ponadto opieka nad nadliczbowymi oseskami wymaga czasu, poświęcenia i pieniędzy. Dlatego tak ważne jest, aby hodując loszki zarodowe zwracać szczególną uwagę na liczbę i jakość ich sutków, aby nie popełnić podstawowych błędów.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

Ryszard Pleskot

Poznań

Transport trzody chlewnej

W ostatnich latach przewóz żywej trzody chlewnej, szczególnie prosiąt i warchlaków sprowadzanych z Danii, Holandii i Niemiec, zwiększył się w naszym kraju znacząco. Wielkotowarowi producenci żywca wieprzowego korzystają z tego materiału wyjściowego do końcowego tuczu. Aby zwierzęta dotarły do celu zdrowe i w dobrej kondycji, powinny być transportowane w odpowiednich warunkach spełniających wymagania przede wszystkim dobrostanu.

Także i w Polsce pewna część gospodarstw zajmujących się trzodą chlewną prowadzi cykl otwarty i specjalizuje się w produkcji tylko prosiąt lub warchlaków na sprzedaż. Mając stado podstawowe loch i odpowiednio wyposażone technicznie porodówki oraz odchowalnie, koncentrują się tylko na tej produkcji, znajdując duże grono nabywców indywidualnych, spółek lub dużych ferm. W związku z tym istnieje duże zapotrzebowanie na przewoźników i organizatorów transportu żywych zwierząt, które należy przewieźć do wskazanego odbiorcy.

Przepisy Unii Europejskiej

W krajach tych obowiązuje Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z 22.12.2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu.

Celem tego aktu prawnego jest zapobieganie ranieniu lub niepotrzebnym cierpieniom zwierząt i zapewnienie im odpowiednich warunków do ich potrzeb. Rozporządzenie to rozszerza na wszystkie osoby biorące udział w procesie, w tym na osoby biorące udział w operacjach przed i po transporcie. Wszystkie te osoby są odpowiedzialne za zapewnienie przestrzegania prawa przy wykonywaniu operacji wynikających z ich kompetencji.

Dotyczy to przewoźników a także organizatorów transportu i kierowców oraz opiekunów przewożących zwierzęta (personel punktu skupu, targów i rzeźni oraz hodowców trzody). Wszystkie zainteresowane strony i ich pracownicy powinni być odpowiednio przeszkoleni. W szczególności kierowcy i osoby towarzyszące muszą posiadać świadectwo kwalifikacji zawodowych, wydane na podstawie kompletnych szkoleń dotyczących dobrostanu zwierząt podczas transportu, potwierdzonych pomyślnym wynikiem egzaminu przeprowadzonego przez niezależny organ upoważniony przez właściwe władze.

Zezwolenia i kontrole

Dla wszystkich przejazdów na odległość powyżej 65 km, przewoźnicy muszą posiadać zezwolenie wydane przez właściwy organ państwa członkowskiego, w którym mają swoją siedzibę lub przedstawicielstwo. W celu uzyskania tego zezwolenia wnioskodawca musi w szczególności wykazać, że dysponuje liczbą właściwego personelu, wyposażenia i procedur operacyjnych.

W przypadku długotrwałych przewozów (ponad 8 godzin) wnioskodawca musi również dostarczyć:

– odpowiednie dokumenty i świadectwa kwalifikacji zawodowych dla kierowców i osób towarzyszących. Świadectwa zatwierdzenia środka transportu do użytku, informacje na temat monitorowania i rejestrowania ruchu pojazdu, plany kryzysowe,

– dowód, że stosuje systemy nawigacji satelitarnej dla pojazdów samochodowych.

Zezwolenia te są ważne przez 5 lat. Mają one standardowy format europejski i są rejestrowane w elektronicznej bazie danych, dostępnej dla władz wszystkich państw członkowskich. W przypadku długotrwałych przejazdów przez terytoria wielu państw, przewoźnicy muszą także posiadać dziennik podróży, sporządzony przez organizatora transportu zgodnie ze standardowym modelem zawierającym pewne informacje dotyczące przejazdu (identyfikacja zwierząt i odpowiedzialnych za nie osób, miejsce wyjazdu i miejsce przeznaczenia, kontrole przeprowadzane podczas transportu itp.). Kontrole powinny być organizowane przez właściwe organy w kluczowych momentach transportu, w szczególności w punktach wyjazdu i w punktach kontroli granicznej. Ponadto na każdym etapie podróży, mogą być przeprowadzane dodatkowe kontrole w sposób losowy lub ukierunkowany.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Znaczenie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach w żywieniu świń

część 1

W intensywnym żywieniu, szczególnie wysokowydajnych ras zwierząt, obok energii i białka duże znaczenie mają składniki mineralne i witaminy. Witaminy są niezbędnymi do życia związkami organicznymi o zróżnicowanej budowie, spełniającymi w żywym organizmie ważne funkcje biologiczne, przede wszystkim katalityczne i stanowiącymi dla człowieka oraz zwierząt substancje egzogenne (musza być dostarczane z pożywieniem). Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) i rozpuszczalne w wodzie (witamina C i kompleks witamin z grupy B).

Witamina A

Witamina A (retinol) należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i ma istotne znaczenia w organizmie, a jej niedobory mają wpływ na produkcyjność i odporność zwierząt. Obecnie znane są dwie podstawowe formy tej witaminy – retinol (A1, akseroftol) i 3,4 didehydroretinol (A2, 3-dehydroretinol). Obie formy mogą występować w postaci estrów (np. octan, palmitynian). Podstawowa forma witaminy A – retinol może występować w postaci pochodnych (retinal, kwas retinowy), które mają duże znaczenie biologiczne.

Witamina A występuje tylko w paszach pochodzenia zwierzęcego, a jej koncentracja jest bardzo zróżnicowana i uzależniona od rodzaju produktu oraz strat w czasie produkcji i przechowywania. W suszonym pełnym mleku występuje w ilości ok. 11600 j.m./kg s.m., a w suszonej serwatce tylko ok. 500 j.m./kg s.m. Niektóre rodzaje mączek rybnych mogą zwierać ok. 4300 j.m. witaminy A w kilogramie suchej masy.

Zawartość tej witaminy w innych paszach pochodzenia zwierzęcego, stosowanych w żywieniu świń, z uwagi na małą zawartość tłuszczu lub straty w procesie produkcji, jest relatywnie mała lub nie jest znana. W paszach pochodzenia roślinnego znajdują się barwniki żółte, pomarańczowe i czerwone zwane karotenoidami (karoteny i ksantofile). Spośród karotenoidów a- i b-karoten oraz zaliczana do ksantofili b-kryptoksantyna są prekursorami witaminy A. Karoteny uważane są za najważniejsze prekursory witaminy A.

Spośród wielu form najbardziej rozpowszechniony i najaktywniejszy jest β-karoten, z którego w organizmie tworzy się witamina A. Część β-karotenu nie jest przekształcana w witaminę A i pełni samodzielne funkcje w organizmie. Przekształcanie prowitamin w czynną witaminę A odbywa się w ścianach jelita cienkiego, a efektywność tego procesu w praktyce nie jest duża (ok. 16%).

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 4/2014

Zygmunt Pejsak

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Zasady i uwarunkowania umożliwiające obrót trzodą chlewną i mięsem z obszaru zakażonego i buforowego w odniesieniu do ASF

Afrykański pomór świń (ASF) jest chorobą zakaźną i zaraźliwa, występującą wyłącznie u świń i dzików. W okresie ostatnich 30 lat ASF występuje i występował w wielu krajach świata, w tym Europy. Aktualnie stwierdza się tą zarazę przede wszystkim w Rosji, ale także na Białorusi. Przypadki i ogniska ASF wykryto również na Ukrainie i na Litwie.

Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus ASF (ASFV). Drobnoustrój ten nie jest chorobotwórczy dla ludzi i innych gatunków zwierząt. Natomiast zakażenie świń lub dzików tym wirusem prowadzi do ich padnięcia najczęściej w okresie do 10 dni po infekcji zwierząt; niekiedy w czasie 4-19 dni po zakażeniu. Objawom klinicznym ASF, które pojawiają się około 5-8 dni po infekcji zawsze towarzyszy gorączka.

U większości zakażonych świń najczęstszym i najbardziej charakterystycznym objawem klinicznym choroby jest sinica skóry w różnych częściach ciała; przede wszystkim na uszach, podbrzuszu i udach. Wystąpienie ASF powoduje, że kraj, w którym stwierdzono tą chorobę traci możliwość eksportu świń i mięsa do innych państw.

W przypadku Unii Europejskiej (UE) obowiązuje regulacja mówiąca, że nie cały kraj, ale tylko region, w którym stwierdzono ASF traci prawo eksportu.

By problem mógł być odniesiony wyłącznie do regionu, kraj powinien spełniać szereg uwarunkowań, w tym uwzględnione muszą być warunki: bezwzględnego nadzoru nad obrotem trzodą chlewną oraz przestrzegania zasad bioasekuracji w chlewniach zlokalizowanych na obszarze, w którym stwierdzono ASF.

W lutym br. wykryto w Polsce – w powiecie sokólskim, województwie podlaskim – 2 przypadki ASF u padłych dzików; znalezionych przypadkowo w pobliżu granicy z Białorusią. Obecność kwasu nukleinowego wirusa ASFV u padłych dzików wykryto w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym – Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach. 

Po stwierdzeniu wspomnianych 2 przypadków ASF w Polsce, wprowadzono, na części obszarów 3 województw (podlaskie, lubelskie, mazowieckie) – „obszar buforowy” regulacje, które w sposób zasadniczy wpłynęły na zdecydowane ograniczenie obrotu trzodą chlewną. Sytuacja ta spowodowała wiele napięć społecznych, co w następstwie wpłynęło na podjęcie przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Główny Inspektorat Weterynaryjny działań zmierzających do zmiany wprowadzonych wcześniej uregulowań.

Merytoryczną podstawą zmiany regulacji były między innymi wyniki tysięcy badań laboratoryjnych, które wskazywały, że poza wspomnianymi 2 przypadkami nie ma ani jednego dowodu na występowanie ASFV w naszym kraju.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 4/2014

Ryszard Pleskot

Pompy i mieszadła do gnojowicy

W ostatnich latach bardzo rozpowszechnił się bezściołowy chów trzody chlewnej wymagający znacznie mniejszego nakładu pracy przy obsłudze zwierząt. W takim rozwiązaniu odchody zwierzęce gromadzone są w postaci płynnej.

Gnojowica

Powstająca w chowie bezściółkowym gnojowica to mieszanina kału, moczu i wody. Dodatek wody występuje, gdy używa się ją przy sprzątaniu pomieszczeń. W przypadku dodatku wody przekraczającym 20%, otrzymujemy wówczas gnojowicę rozcieńczoną. Ilość gnojowicy zależy przede wszystkim od ilości dodawanej wody przy sprzątaniu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami okres przechowywania gnojowicy w zbiorniku powinien wynosić 4 lub 6 miesięcy. W tak długim czasie przechowywana gnojowica posiada tendencję do rozwarstwiania się (tworzą się frakcje).

Części muliste osiadają na dnie, w środku znajduje się ciecz, natomiast na wierzchu tworzy się porowaty, twardniejący z biegiem czasu kożuch (skorupa). Przed wywiezieniem jej ze zbiornika całą objętość w zbiorniku należy dokładnie wymieszać, w celu jej ujednorodnienia. Jeśli nie wymieszamy jej dokładnie w zbiorniku, to podczas opróżniania wypompowane zostaną tylko frakcje ciekłe. Do przepompowywania i ujednorodniania gnojowicy stosuje się różnego typu pompy i mieszadła. Do ujednorodniania można zastosować tylko pompę wirową. Przepompowywanie (przetłaczanie) gnojowicy w obiegu zamkniętym to proces mieszania i jednoczesnego ujednorodniania. W zależności od przyjętej technologii chowu w gospodarstwie oraz okresu jej rozlewania, gnojowica powinna posiadać odpowiednią gęstość (zawartość w niej suchej masy), którą należy przygotować w gospodarstwie.

POMPY

Pompy wirowe

Ten rodzaj pomp, to najbardziej rozpowszechnione w praktyce rolniczej urządzenie do przemieszczania (transportu) gnojowicy i gnojówki ze zbiornika pośredniego do zbiornika zbiorczego lub bezpośrednio do beczkowozu. Pompy te mogą być napędzane silnikiem elektrycznym lub od WOM ciągnika. Wówczas pompa zawieszana jest z tyłu ciągnika na TUZ, a napęd przekazywany jest wałkiem przegubowym z ciągnika. Najbardziej rozpowszechniona jest konstrukcja tzw. pompy wałowej.

Pompa wirowa wałowa zbudowana jest z długiej pionowej ramy (rura lub ceownik), długiego wału napędowego, obudowy z wirnikiem, silnika elektrycznego lub przekładni przykręconej do ramy. Silnik elektryczny umieszczony jest powyżej poziomu gnojowicy a wirnik pompy z obudową znajduje się na dnie zbiornika. Wysokość zbiornika gnojowicy naziemnego, zagłębionego lub częściowo zagłębionego zazwyczaj wynosi od 2,0 do 3,0 m. Długości ram nośnych tych pomp dostosowane są do wysokości zbiorników.