Skróty wybranych artykułów

lek. wet. Paweł Wróbel

Specjalista Chorób Trzody Chlewnej i Rozrodu Zwierząt

Stres cieplny u tuczników

Lato jest dla wielu okresem urlopowo-wypoczynkowym, niestety dla większości hodowców świń jest zwiastunem nadchodzących kłopotów w hodowli. Okres letni wiąże się zwykle ze spadkiem przyrostów świń, zwiększona śmiertelnością oraz nadprodukcją gnojowicy. Wszystkie powyższe problemy produkcyjne związane są z pojawieniem się stresu cieplnego u zwierząt.

Według definicji, którą podaje Wikipedia stres jest definiowany w psychologii jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki, a wymogami sytuacji (stresorem; bodźcem awersyjnym),charakteryzująca się brakiem równowagi psychicznej i fizycznej. Podejmowanie zachowań zaradczych jest próbą przywrócenia równowagi. W terminologii medycznej natomiast stres jest zaburzeniem homeostazy spowodowanym czynnikiem fizycznym lub psychologicznym. Czynnikami powodującymi stres mogą być czynniki umysłowe, fizjologiczne, anatomiczne lub fizyczne.

Ogólna biologia stresu

Za powstawanie reakcji stresowej odpowiedzialne są dwa systemy biologiczne, tj. układ współczulny i oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (oś PPN). Układ współczulny zostaje aktywowany już w pierwszych sekundach po zadziałaniu stresora i odpowiada za tzw. reakcję walki i/lub ucieczki. Pobudza on nadnercza do wydzielania dwóch podstawowych amin katecholowych, tj. adrenaliny i noradrenaliny. Uwolnienie wspomnianych substancji wywołuje między innymi takie skutki jak rozszerzenie źrenic, przyspieszenie tętna i oddechu oraz przyspieszenie akcji serca. Oś PPN zostaje aktywowana dopiero po minutach lub godzinach od zadziałania stresora. Podwzgórze wydziela hormon kortykoliberynę (CRH), który pobudza przysadkę do wydzielania hormonu kortykotropiny (ACTH). ACTH z kolei, pobudza korę nadnerczy do wydzielania glikokortykoidów (kortyzol, kortyzon, kortykosterol)…

Wojciech Rzeźnik, Paulina Mielcarek

Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Oddział w Poznaniu

Odory

Jednym z głównych źródeł odorów jest rolnictwo, a w szczególności produkcja zwierzęca. Można wyróżnić trzy podstawowe obszary emisji oraz ich udział: obiekty inwentarskie (30%), magazyny do przechowywania nawozów naturalnych (20%) oraz aplikowanie nawozów naturalnych na polach (50%).

Przez wiele lat emisja odorów z działalności rolniczej była powszechnie akceptowana. Jednak ostatnio odnotowano wzrost liczby skarg na uciążliwość zapachową, związaną z rolnictwem. Wynika to przede wszystkim z postępującej intensyfikacji i koncentracji produkcji zwierzęcej, rozwoju budownictwa mieszkaniowego w pobliżu terenów tradycyjnie rolniczych, jak również wzrostu świadomości i zainteresowania ogółu społeczeństwa czystym i przyjaznym środowiskiem naturalnym. W Polsce około 20% zgłaszanych rocznie skarg na zapachową uciążliwość powietrza dotyczy chowu i hodowli zwierząt, z czego ok. 40% przypada na fermy drobiu, a 35% na fermy trzody chlewnej.

Odory czy odoranty?

W tematyce związanej z uciążliwością zapachową spotyka się dwa pojęcia: odoranty oraz odory, często mylnie uważane za synonimy. Odorant to dowolna substancja mająca zapach, niezależnie od tego, czy jest on przyjemny, czy nie. Natomiast odory to pojęcie stosowane w odniesieniu do zapachowo uciążliwych mieszanin zanieczyszczeń powietrza, których ilość jest określana łącznie. Stosowanie ogólnego pojęcia odorów wynika między innymi z faktu, że w sytuacji oddziaływania wielu substancji zapachowych może występować, maskowanie lub neutralizacja bodźców zapachowych. W takim przypadku nie jest możliwe wskazanie czynnika lub czynników decydujących o zapachu mieszaniny…

Tadeusz Blicharski

PZHiPTCh POLSUS

Genetyka w polskich chlewniach

Wszyscy wiemy, że na sukces produkcyjny składa się wiele czynników, w tym te należące do szeroko rozumianego środowiska, jak i genetyki przynależnej do użytkowanych zwierząt. Decydują one w znacznym stopniu o wynikach ekonomicznych, choć powszechnie wśród producentów uważa się, że dobra cena jest najważniejsza.

Utrzymywanie się wysokich cen skupu żywca motywuje niektórych hodowców i producentów do dokonywania inwestycji. Oczywiście wielu ekspertów rynku wskazuje na spodziewaną celowość inwestycji, gdy jest ona dokonywana w gorszym okresie „cyklu świńskiego”. Jednak jest to możliwe tylko w bardzo silnych ekonomicznie gospodarstwach. Obecnie, przy niskim poziomie pogłowia – ok. 11 107,5 tys. sztuk na koniec 2016 roku, obserwowana jest tendencja wzrostu pogłowia, także loch. Wynika to przede wszystkim z niedoboru żywca na krajowym rynku i dużego eksportu wieprzowiny z Europy. Należy przyznać, że jakość tuczników w Polsce jest już całkiem „europejska” i mamy spośród ocenionych poubojowo ok. 22% w klasie S, 61% w klasie E, ok 15% w klasie U i tylko ok. 2% w pozostałych klasach. Z pewnością w dużej mierze jest to wpływ importu ok. 5 mln warchlaków z Danii. Ale nie należy tego zjawiska przeceniać, bowiem generalnie wszystkie programy hodowlane wykazują podobne poziomy mięsności tuczników. W Polskim Krajowym Programie Hodowlanym nawet mięsność zwierząt czystorasowych rośnie od lat i jest bardzo wysoka. Wykres przedstawia rozwój mięsności knurów czystorasowych ras ojcowskich…

Zygmunt Pejsak

Zakład Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego –

Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach

Bioasekuracja – najlepszy i najtańszy sposób ochrony stad świń przed ASF

Ostatnie (dwudzieste trzecie) ognisko afrykańskiego pomoru świń (ASF) stwierdzono w naszym kraju 30.09.2016 roku. Fakt ten jest potwierdzeniem skuteczności działania inspekcji weterynaryjnej oraz efektywności wprowadzonych, przede wszystkim w roku 2016, regulacji prawnych ukierunkowanych na zwalczenie ASF.

Niestety, pogarsza się sytuacja epizootyczna w zakresie ASF w populacji dzików. Szczególny wzrost liczby przypadków ASF zarejestrowano w pierwszych pięciu miesiącach 2017 r. (tab. 1). Do 15.05.2017 r. zarejestrowano w Polsce prawie 143 przypadki ASF. Jednocześnie obserwuje się powiększanie się obszaru występowania tej groźnej choroby we wspomnianej populacji (ryc. 1). Powyższe stwarza coraz większe ryzyko ponownego przeniesienia wirusa ASF (ASFV) od dzików do świń.

Najczęściej wektorem odpowiedzialnym za wprowadzenie ASFV do stada jest człowiek. Wprowadza on czynnik chorobotwórczy do stada świń zazwyczaj drogą mechaniczną, poprzez zanieczyszczone czynnikami chorobotwórczymi ubranie i obuwie, ale także włosy, jamę nosową, skórę, etc. W drugiej kolejności wymienia się środki transportu, na trzecim – wprowadzane do chlewni zakupione warchlaki, loszki lub knurki. Źródłem patogenów może być także nasienie knurów, przeznaczone do inseminacji. Wektorem choroby mogą być wałęsające się po lesie i wychodzące poza teren chlewni psy i koty. Mechanicznym wektorem w przenoszeniu się ASFV mogą być ptaki i gryzonie. Bardzo niebezpieczne mogą być zlewki oraz wyroby mięsne (kiełbasa, boczek, słonina, etc.),..

Anna Smurzyńska, Ewa Woźniak

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Odpady poubojowe – jak właściwie je zagospodarować?

Na skutek wzrastającego zapotrzebowania na produkty pochodzenia zwierzęcego intensywna produkcja zwierząt gospodarskich spopularyzowana została nieomal na całym świecie. Również w Polsce zauważa się obecność ferm przemysłowych. Mowa tu zwłaszcza o utrzymywaniu drobiu, trzody chlewnej oraz bydła.

Należy podkreślić, iż fermy wielkotowarowe niosą za sobą szereg zagrożeń dla środowiska naturalnego. Zagrożenia te wynikają z ogromnej ilości powstających odchodów zwierzęcych, głównie w postaci gnojowicy. Gospodarce nawozami naturalnymi towarzyszą emisje gazów cieplarnianych oraz uciążliwych gazów odorowych. Dochodzi również do skażenia ekologicznego gleb i wód, które wynika z niewłaściwego ich nawozowego wykorzystania oraz nieodpowiedniego przechowywania, niezgodnie z obowiązującym prawem. Z kolei produkcja mięsna, będąca wynikiem chowu zwierząt gospodarskich, wiąże się z powstawaniem odpadów poubojowych. Stanowią one kolejne źródło poważnych zagrożeń dla środowiska naturalnego.

W Polsce w przypadku chowu trzody chlewnej i bydła regionami w szczególności wymagającymi podjęcia właściwej gospodarki odchodami zwierzęcymi oraz powstającymi ubocznymi produktami pochodzenia zwierzęcego jest województwo wielkopolskie, mazowieckie, podlaskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie i pomorskie. Z kolei liderami w chowie drobiu są województwa wielkopolskie, mazowieckie i łódzkie…