Skróty wybranych artykułów

Ryszard Pleskot

 

W czym przechowywać ziarna i pasze

 

Najpopularniejszym obecnie sposobem magazynowania zbóż czy pasz jest przechowywanie ich w silosach. Rynek oferuje w tym zakresie bogatą ofertę rozwiązań.

 

Wymogi prawne

Budowa silosów na terenie gospodarstwa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Wyłączone z tego obowiązku są silosy naziemne na materiały sypkie o pojemności 30 m³ i wysokości nie większej niż 4,5 m. Wymaga się wówczas tylko zgłoszenia właściwemu organowi na 30 dni przed planowanym rozpoczęciem budowy. Lokalizacja silosów powinna być zgodna z przepisami (Dz.U. Nr 132, poz. 877) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie.

 

Minimalne odległości silosów na zboże i pasze:

– od zbiorników zamkniętych na płynne odchody zwierzęce – 5 m;

– od zbiorników otwartych o pojemności do 200 m³ oraz płyt gnojowych – 5 m;

– od komór fermentacyjnych i zbiorników biogazu o pojemności do 100 m³ – 15 m.

 

Minimalne odległości silosów na zboże i pasze o pojemności większej niż 100 ton:

– od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od budynków inwentarskich – 15 m;

– od budynków innych – 8 m;

– od biogazowi – 15 m;

– od składu węgla i koksu – 15 m;

– od granicy działki sąsiedniej – 5 m.

 

Do silosów należy zapewnić dojście i dojazd. Szerokość wykonanych ciągów dojazdowych do budowli powinna wynosić co najmniej 3 m.  

 

Wymagania do składowania ziarna

W gospodarstwach rodzinnych przechowywane jest przede wszystkim ziarno paszowe, będące podstawowym składnikiem mieszanek paszowych. Ziarno zbóż jest żywym organizmem, którego żywotność zależy od obecności tlenu, wody i ciepła. Im wyższa temperatura i wilgotność, tym bardziej intensywne są procesy życiowe. Przy wszystkich systemach składowania ziarna cały wysiłek skierowany jest na obniżenie wilgotności lub temperatury do takiego poziomu, w którym ziarno można składować w dobrym stanie do momentu jego wykorzystania. Wilgotność graniczna jest to dopuszczalna wilgotność gwarantująca bezpieczne jego składowanie. Jej przekroczenie prowadzi najczęściej do zepsucia (fermentacja, gnicie, pleśnienie itp.). Dla ziarna zbóż paszowych, wilgotność ta wynosi 15%. Wielkość ta musi być stale kontrolowana w czasie przyjęcia do magazynowania jak i składowania. W ziarnie zebranym przez kombajn znajdują się różne szkodliwe zanieczyszczenia: plewy, kawałeczki słomy, niedojrzałe zielone nasiona chwastów, drobny pył itp. Takie ziarno przed składowaniem należy bezwzględnie oczyścić na wialni lub w czyszczalni sitowo-pneumatycznej. Ziarno przeznaczone do składowania nie powinno posiadać więcej niż 5% zanieczyszczeń, a wilgotność jego powinna być poniżej 15%. Właściwe warunki magazynowania w praktyce zapewnia się dzięki stosowaniu aktywnego wietrzenia przy użyciu urządzeń wentylacyjnych lub mechanicznego przesypywania z silosu do silosu. 

 

Mariusz Soszka

Doradca żywieniowy, Ostrówek

 

Zakwaszacze

 

Wśród licznych dodatków paszowych stosowanych w żywieniu świń i drobiu obecnie najpowszechniej wykorzystywane są zakwaszacze. Wykazują one swoje działanie w szerokim zakresie m.in. obniżają pH treści pokarmowej, wpływają na poprawę strawności składników pokarmowych, poprawiają smak mieszanki, stymulują rozwój przewodu pokarmowego, działają regulująco na mikroflorę w nim bytującą oraz zapewniają efektywną konserwację pasz, zabezpieczając ją przed nadmiernym namnażaniem niekorzystnej mikroflory.

 

Zakwaszacze stanowią specyficzne dodatki paszowe, w skład których wchodzą pojedyncze kwasy organiczne albo nieorganiczne lub, co ma miejsce częściej, mieszaniny kwasów naniesione na nośnik stały mineralny (np. glinokrzemiany, krzemionka, bentonit) lub organiczny (np. otręby, susz), bądź też nośnik ciekły (np. gliceryna). Substancjami aktywnymi w zakwaszaczach są kwasy. Najczęściej stosowane są krótkołańcuchowe kwasy organiczne (1-6 atomów węgla) oraz kwasy nieorganiczne, a wśród nich kwas propionowy, mrówkowy, mlekowy, cytrynowy, fumarowy, benzoesowy, sorbowy, a także ich sole wapniowe i amonowe. Z kwasów nieorganicznych najczęściej stosowany jest kwas ortofosforowy. Droższe kwasy jak np. winowy, jabłkowy, walerianowy, merkaptanowy jako komponenty zakwaszaczy stosowane są znacznie rzadziej. Również kwasy organiczne średniołańcuchowe (6-12 atomów węgla) z powodu ceny stanowią mniej popularne komponenty zakwaszaczy, jednak w ciągu kilku ostatnich lat zyskują na popularności ze względu na udowodnione właściwości bakteriobójcze.

 

Celowość stosowania zakwaszaczy

Producenci świń doskonale wiedzą, że skarmianie mieszanek paszowych bez udziału zakwaszaczy, szczególnie w przypadku prosiąt, najczęściej kończy się biegunką lub chorobą obrzękową. Z tego względu mieszanki przeznaczone dla tej grupy technologicznej są zazwyczaj wzbogacane o zakwaszacze. Często zdarza się, że zakwaszacze dodawane są również do mieszanek dla loch, szczególnie karmiących, ponieważ w ten prosty sposób można ograniczyć występowanie zespołu MMA. Nie wszyscy producenci jednak zdają sobie sprawę z tego, że zakwaszacze oprócz zabezpieczenia przed biegunką i MMA pełnią również szereg innych, równie istotnych funkcji w organizmie i poza nim, które w znacznym stopniu warunkują efektywność chowu. Z uwagi na szereg korzyści wynikających z ich wykorzystywania w żywieniu wskazanym jest ich stosowanie w szerszym zakresie, również w mieszankach dla pozostałych grup technologicznych świń

lek. wet. Krzysztof Sieradzki

specjalista prewencji weterynaryjnej i higieny pasz

specjalista chorób trzody chlewnej

Ełk

 

Bezmleczność loch

Ważne ograniczenie w utrzymaniu wysokich wyników produkcyjnych

 

Wiele czynników sprzyja rozwojowi MMA, które stale pojawia się na naszych fermach. Leczenie to ostateczność, którą musimy wybrać, gdy pojawiają się objawy choroby. Zawsze jednak taniej jest zapobiegać niż leczyć. Z uwagi na liczne czynniki mające wpływ na powstanie zaburzenia, należy wypróbować wiele różnych, często alternatywnych, metod, by uwolnić się od problemów.

 

Ważnym elementem w ekonomii chowu trzody chlewnej jest rozród. Moc czynników wywiera istotny wpływ na końcowy efekt. Skupimy się przez chwilę na sprawach związanych z zakażeniami E. coli w procesie rozrodu świń. 

E. coli jest drobnoustrojem zawsze bytującym zarówno w ustroju zwierzęcia, jak i człowieka. Niektóre szczepy wykazują silne działanie patogenne. Produkują bowiem toksyny silnie zatruwające organizm. Jeśli bakterie te bytują w dalszych częściach przewodu pokarmowego, szczególnie w jelicie grubym, w zasadzie nic się nie dzieje. To jest ich normalne miejsce życia. Jeśli jednak z jakichś powodów przenoszą się w górę przewodu pokarmowego do jelita cienkiego, mogą spowodować zmiany chorobowe, choćby zaburzenia trawienne, biegunki, odwodnienie, pogorszenie strawności paszy. Zaburzenia perystaltyki jelit u loch, zaleganie w nich kału z bakteriami produkującymi toksyny, nie służą efektywnej eksploatacji zwierząt.

Często obserwujemy sytuacje, gdy bakterie E. coli infekują drogi moczowe lub płciowe zwierząt. Może to nastąpić w czasie, gdy lochy po porodzie siadają w kojcach na swoich odchodach, co bardzo często obserwuję w chlewniach. Nie zawsze bowiem kojce są na bieżąco sprzątane i zawsze pewne ilości kału są obecne w kojcach porodowych. Przed porodem, szykując się do akcji porodowej, rozpulchnia się srom lochy, obrzmiewają wargi sromowe, rozpulchnia się tkanka, staje się ona delikatniejsza, pulchniejsza, wrażliwsza na uszkodzenia, podatniejsza na infekcje.

Po porodzie locha jest często zmęczona, niekiedy zdezorientowana, a już na pewno zaaferowana nową sytuacją. Pojawiają się bowiem prosięta biegające wokół, szukające pokarmu, co chwilę nawołujące się nawzajem i oczekujące kontaktu z matką i rodzeństwem. Opiekunowie też częściej zwracają uwagę na maluchy. Jest bowiem wiele zabiegów, którym trzeba je poddać: od najprostszego podania żelaza, zabezpieczenia pępowiny, spiłowania kiełków, by się nie podrapały. Niektóre są poddawane kastracji. To są wszystko czynniki stresowe, mające wpływ na stan matki i jej dzieci.

Nie jest więc żadnym zaskoczeniem, że często mamy do czynienia z mastitis-metritis-agalactia syndrome (MMA), czyli zapaleniem gruczołu mlekowego, zapaleniem macicy i bezmlecznością. Wśród jego przyczyn zawsze znajdą się bakterie E. coli. Jednak ich patogenne działanie ujawni się dopiero, gdy zainfekują gruczoły mlekowe lub drogi rodne, często za ich pośrednictwem również drogi moczowe. W tym przypadku stan zapalny może dotyczyć tylko cewki moczowej, ale najczęściej sięga znacznie wyżej, do pęcherza moczowego lub nawet nerek. Zapalenie nerek często prowadzi do śmierci zwierzęcia.

 

Mariusz Soszka

Doradca żywieniowy, Ostrówek

 

Mieszarki pasz

 

Mieszanie jest jednym z podstawowych elementów procesu przygotowywania mieszanki paszowej, który znacząco wpływa na jej jakość, co bezpośrednio przekłada się na efektywność chowu.

 

Zadawana świniom pełnoporcjowa mieszanka paszowa stanowi mieszaninę kilku lub kilkunastu komponentów paszowych, do których należą zboża (pszenica, pszenżyto, jęczmień, owies, żyto, kukurydza, itp.), pasze typowo białkowe (poekstrakcyjna śruta sojowa, rzepakowa, słonecznikowa, groch, łubin, peluszka, bobik, itp.), mieszanki mineralno-witaminowe, olej oraz różnego rodzaju dodatki paszowe (preparaty enzymatyczne, preparaty wiążące mykotoksyny, probiotyki, zakwaszacze, itp.).

W celu prawidłowego wykorzystania składników pokarmowych z mieszanki paszowej wszystkie komponenty wchodzące w jej skład powinny być poddane rozdrobnieniu oraz homogenie wymieszane, najlepiej w przeznaczonych do tego typu działania urządzeniach czyli mieszarkach.

 

Cel mieszania

Celem procesu mieszania jest równomierne i szybkie rozprzestrzenienie wszystkich komponentów stałych i ciekłych w przestrzeni mieszanki, aby uzyskać wymaganą jednorodność. Prawidłowo przygotowana mieszanka paszowa charakteryzuje się tym, że wszystkie jej komponenty są rozprowadzone w całej objętości danej porcji, co oznacza, że w pobranej losowo próbce mieszanki znajdować się będą wszystkie użyte komponenty, w ilości odpowiadającej zaplanowanym udziałom.

W praktyce otrzymanie mieszaniny wieloskładnikowej o wysokim stopniu homogenności jest procesem niełatwym do osiągnięcia i złożonym, ponieważ poszczególne komponenty używane do sporządzania pasz dla świń różnią się między sobą wielkością cząstek, ciężarem właściwym, wilgotnością, gęstością w stanie zsypnym, aerodynamicznością, współczynnikami tarcia i wieloma innymi cechami, które mają większy bądź mniejszy wpływ na ich łatwość mieszania.

Dodatkowo w trakcie samego mieszania niejednorodne mieszaniny łatwo ulegają segregacji. Zjawisko to polega na tym, że ziarna drobne, które początkowo znajdują się w górnej części, przechodzą w czasie procesu mieszania do części dolnej, w której już pozostają, mimo że proces nie zostaje przerwany. Z tego powodu należy zwrócić szczególną uwagę na prawidłowość mieszania (czas mieszania, odpowiednią kolejność zasypu poszczególnych komponentów) i regularnie kontrolować przebieg procesu oraz homogenność mieszanki.

 

Klasyfikacja mieszarek

Do mieszania komponentów wchodzących w skład mieszanki paszowej służą mieszarki. Mieszarki, które używane są w gospodarstwach często określane są przez hodowców i firmy dostarczające tego typu sprzęt mianem mieszalników. Ich rolą jest dokładne wymieszanie wszystkich komponentów mieszanki i transport już homogennej paszy do dalszej części linii paszowej, na wózki, do worków lub do przenośnika paszociągu i nim do zasobników lub bezpośrednio do automatów paszowych.

Mieszarki można klasyfikować według różnych kryteriów. Biorąc pod uwagę tryb pracy można je podzielić na urządzenia o:

·         działaniu okresowym i

·         działaniu ciągłym.