Małgorzata Kasprowicz-Potocka

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Dodatki zalecane w okresie odsadzenia prosiąt cz. 2

W aktualnych intensywnych warunkach produkcji, przy wczesnym odsadzaniu prosiąt i wysokich wymaganiach pokarmowych nowoczesnych krzyżówek towarowych, niezbędne jest stosowanie dodatków paszowych wspomagających prawidłowy rozwój prosiąt. Zaliczyć do nich można między innymi: dodatki stymulujące pobranie paszy; dodatki poprawiające strawność paszy oraz dodatki zapobiegające biegunkom i podnoszące odporność zwierząt.

Prosięta po odsadzeniu muszą pobierać już znaczne ilości paszy stałej, aby osiągać satysfakcjonujące przyrosty masy ciała. Znacznym ułatwieniem dla prosiąt jest, gdy przygotowana mieszanka zawiera komponenty o wysokiej strawności. Strawność określa stopień, w jakim składniki odżywcze w danym produkcie mogą być uwolnione i wykorzystane przez zwierzę. Zależy ona od czynników specyficznych dla zwierzęcia, takich jak stan jego zdrowia, wiek, okres fizjologiczny, sposób użytkowania, aktywność enzymów trawiennych czy stan mikroflory przewodu pokarmowego. Wiele czynników uzależnionych jest również od paszy, w tym od jej składu botanicznego i chemicznego, sposobu przetworzenia, obecności enzymów (np. natywna fitaza) i substancji antyodżywczych, a także dodatków paszowych.

Do najlepiej wykorzystywanych przez prosięta odsadzone pasz należą przede wszystkim takie surowce jak suszona rozpyłowo plazma krwi, mączka rybna, suszona serwatka czy wysokiej jakości śruta sojowa (Tabela 1). Jako komponenty mieszanek dla odsadzonych prosiąt stosuje się także zboża, które powinny być jednak wcześniej poddane obróbce termicznej (ekstruzja, mikronizacja, ekspandowanie, granulacja) w celu poprawy dostępności skrobi i neutralizacji termolabilnych substancji antyodżywczych, takich jak inhibitory proteaz czy lektyny.

ORGANIZACJA PRODUKCJI

Zabawki dla świń coraz popularniejsze

Na europejskich fermach trzody chlewnej wprowadzenie do kojców zabawek dla świń staje się sposobem zapewnienia im dobrostanu.

Obgryzanie ogonów przez świnie utrzymywane na fermach jest dużym problemem behawioralnym, ponieważ obniża ich dobrostan i przyczynia się do znacznych strat ekonomicznych. Badania wykazują, że każdy przypadek świni z obgryzionym ogonem to w przybliżeniu strata 8 euro. I chociaż przeprowadzono wiele teoretycznych rozważań dotyczących tego zagadnienia oraz wiele praktycznych doświadczeń, problem istnieje nadal. Zjawisko obgryzania ogonów ma kilka przyczyn, z których należy wymienić niedobór pewnych witamin, współzawodnictwo przy karmnikach z paszą, zmiany klimatu wewnętrznego w chlewni i/lub zbyt duże zagęszczenie zwierząt na małej powierzchni kojca. Jednakże, najważniejszym powodem jest nuda.

Uważa się, że wystąpienie „epidemii” obgryzania przez świnie ogonów to wynik połączenia wyżej wymienionych czynników. W przypadku zmniejszenia oddziaływania jednego z nich lub całkowitego usunięcia, niekorzystne zachowanie świń ulega zahamowaniu lub nawet ustaje. Jednym z najprostszych sposobów ograniczenia zjawiska okaleczania się świń jest zapobieganie nudzeniu się zwierząt. Świnie są naturalnymi badaczami środowiska środowiska, co oznacza, że jeśli nie są dostatecznie czymś zajęte, swoją uwagę skupiają na współtowarzyszach z kojca. Rezultatem tego jest obgryzanie uszu i ogonów, stąd rozwiązaniem problemu może być wprowadzenie do kojców specjalnych przedmiotów do zabawy.

Świnie wykazują naturalną tendencję do żucia. Poza tym przechodzą one zmiany uzębienia w wieku 4-5 tygodni i 7-8 miesięcy. Odczuwanie potrzeby żucia podczas ząbkowania jest dobrze znanym objawem w okresie rozwoju dzieci, więc zakłada się, że to zjawisko dotyczy również prosiąt. Ponadto, świnie bardzo pociąga krew. Dlatego też, jak tylko w stadzie zaczyna się gryzienie ogonów i pojawia się krew, muszą być podjęte natychmiastowe działania.

Łukasz Łowiński

Przemysłowy instytut Maszyn Rolniczych, Poznań

Separatory – inny sposób zagospodarowania gnojowicy

Technika separacji suchej frakcji z gnojowicy coraz częściej pojawia się w polskich gospodarstwach. Doświadczenia zebrane w Stanach Zjednoczonych i na terenie Europy (Niemcy, Francja) producenci separatorów chętnie przekazują najczęściej dużym hodowcom bydła, ale i coraz częściej również hodowcom trzody chlewnej. Nie ma półrocza, w którym nie byłoby słychać o nowej instalacji, np. w Top Farms Wielkopolska (Głubczyce, Stary Gołębin czy Szczodrzykowo), Spółce Rolnej w Kalsku czy Hodowli Zwierząt Zarodowych Osowa Sień.

            Separatory służą do odcedzania frakcji stałej od płynnej z medium będącym zawiesiną organicznych drobin w płynie (gnojowicy). Urządzenia te najczęściej wykorzystywane są do separacji gnojowicy bydlęcej, dzięki czemu można uzyskać z błotnistej breji lub płynnej mazi przyjemny w dotyku, nie klejący się do skóry, o ziemistym zapachu i konsystencji wilgotnej trociny, separat (nadający się do ścielenia pod bydło) oraz ciecz łatwą do pompowania, magazynowania, aplikowania na glebę i do gleby, a także do rozdeszczowania za pomocą tradycyjnych deszczowni polowych.

Separatory wykorzystywane są do wydzielenia z gnojowicy od trzody chlewnej frakcji stałej, co znacznie ułatwia magazynowanie frakcji płynnej i późniejsze jej aplikowanie pod uprawy polowe. Frakcja stała, traktowana jak obornik, może być kompostowana na ogrodniczy substrat organiczny. Separator może być wykorzystany do oddzielenia z wywaru gorzelnianego frakcji stałej, będącej wyśmienitą paszą np. dla bydła, i cieczy łatwej do odwirowania z frakcji mulistych, celem pozbycia się wody lub zawrócenia jej w procesie technologicznym. Separator jest przeznaczony do długotrwałej eksploatacji na wolnej przestrzeni w temperaturze 0-40°C. Przed użyciem separatora gnojowica powinna być wymieszana i pompowania na przyłącze tłoczne pod niewielkim ciśnieniem za pomocą pompy elektrycznej lub pompy napędzanej ciągnikiem.

Proces obsługi w przykładowym gospodarstwie może być całkowicie zautomatyzowany. Gnojowica z kanałów spływa do zbiornika pośredniego (zbiorczego). Tam, co kilka godzin jest wzburzana przez mieszadło mechaniczne, aby cząstki stałe nie osiadały na dnie. Następnie ze zbiornika gnojowica podawana jest do maceratora, który tnie większe elementy stałe na drobne cząstki. Homogenizowana gnojowica przepływa przez pompę i trafia do ślimakowej prasy separującej, gdzie następuje właściwy proces oddzielania frakcji stałej i płynnej.

Agata Karpowicz¹, Mariusz Soszka²

¹Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach

²Doradca żywieniowy, Ostrówek

Możliwości podwyższenia zawartości energii

w dawkach pokarmowych i mieszankach paszowych dla świń

Chcąc osiągnąć optymalne wyniki produkcyjne, a więc wysoką płodność i plenność loch, a także wysokie przyrosty dobowe i dobre wykorzystanie paszy na kilogram przyrostu w tuczu, przy jednoczesnym wysokim udziale mięsa w tuszy, musimy oprócz odpowiedniego doboru osobników do kojarzeń zadbać o jak najlepsze pokrycie zapotrzebowania pokarmowego dla poszczególnych grup technologicznych świń. Mieszanka lub dawka pokarmowa powinny być prawidłowo zbilansowane pod względem zawartości białka, poszczególnych aminokwasów, witamin i minerałów, włókna pokarmowego oraz energii metabolicznej.

Zapotrzebowanie energetyczne

Ciągła intensyfikacja produkcji oraz postęp genetyczny dokonujące się w hodowli i chowie świń wymuszają stosowanie w ich żywieniu pasz o wysokiej koncentracji i strawności składników pokarmowych, które stanowią także źródło energii, przy jednoczesnej minimalizacji zawartości substancji niepożądanych. Związane jest to ze zmniejszoną zdolnością pobrania pasz, krótszym pasażem treści pokarmowej oraz większą wrażliwością układu pokarmowego wysokoprodukcyjnych ras i współczesnych linii mięsnych świń. W pogoni za źródłem wartościowego i efektywnego białka, bogatego w aminokwasy egzogenne, niejednokrotnie producenci świń zapominają o energii lub dostarczają jej zbyt mało.

Wartość energetyczna dawek i mieszanek paszowych dla świń, najczęściej definiowana jako energia metaboliczna, wyrażana w MJ/kg paszy, kształtowana jest głównie poprzez ilość i dostępność w mieszance lub dawce tłuszczu surowego, skrobi oraz węglowodanów rozpuszczalnych, a także przez obecność i udział włókna surowego i związków antyodżywczych w mieszance lub dawce.

Energia odgrywa zasadniczą rolę w przebiegu wszystkich procesów życiowych organizmu zwierzęcia, łącznie z trawieniem i wchłanianiem składników pokarmowych, a w konsekwencji również w przyroście tkanki mięśniowej. Potrzeby energetyczne świń zmieniają się przede wszystkim wraz ze wzrostem i rozwojem zwierząt, ale wpływ na nie związany jest również z kierunkiem użytkowania i kształtowany jest przez warunki środowiskowe, w jakich przebywają zwierzęta. Zapewnienie właściwych warunków zoohigienicznych w chlewni pozwala na optymalne wykorzystanie energii pasz oraz obniżenie kosztów żywienia. Zdolność wykorzystania energii przez świnie jest ściśle związana z fazą cyklu rozwojowego i rośnie wraz z ich wiekiem. Momentami krytycznymi w metabolizmie energetycznym u świń jest okres wyproszenia i odsadzenia u prosiąt oraz przygotowania do krycia i laktacji u loszek i loch.

Rusza kolejna, dziesiąta już edycja ogólnopolskiego

Konkursu na Producenta i Hodowcę Trzody Chlewnej Roku

Z wielką dumą i ogromną satysfakcją mamy przyjemność poinformować Szanownych Czytelników, że wraz z niniejszym numerem rozpoczynamy prezentację Producentów i Hodowców nominowanych do X edycji Ogólnopolskiego Konkursu na Producenta i Hodowcę Trzody Chlewnej 2014 Roku.

Konkursnieprzerwanie od wielu lat cieszy się największym uznaniem wśród wszystkich Producentów i Hodowców trzody chlewnej w naszym kraju. Laureaci poprzednich edycji otoczeni są najwyższym prestiżem wynikającym z ich niezwykłych osiągnięć, mierzonych nie tylko pojedynczymi wybranymi wskaźnikami produkcyjnymi, jak to się zwykle dzieje w innych konkursach, ale całościową oceną ich zawodowych osiągnięć w produkcji i hodowli trzody chlewnej.

Jak co roku, patronat nad Konkursem objęli Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Prezesi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Agencji Rynku Rolnego. W organizacji Konkursu aktywnie współuczestniczą Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego oraz Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „Polsus”.

W pierwszym etapie Konkursu Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego wytypują w skali kraju około 50 producentów trzody chlewnej, biorąc pod uwagę m.in. następujące kryteria: dobrostan zwierząt, właściwe składowanie i zagospodarowanie odchodów zwierzęcych, ogólną estetykę gospodarstwa, stopień zmechanizowania prac w chlewni – nowoczesność technologii, roczny poziom produkcji (rotacja na stanowiskach) oraz roczną sprzedaż prosiąt/tuczników od jednej lochy. Natomiast Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „Polsus” wytypuje w skali kraju około 20 hodowców, uwzględniając przede wszystkim następujące czynniki: wielkość stada loch, ocenę ze stacji kontroli użytkowości trzody chlewnej i średnią z oceny przyżyciowej młodzieży hodowlanej.

Drugi etap stanowi prezentacja sylwetek nominowanych producentów i hodowców oraz ich gospodarstwa łamach „Trzody Chlewnej”.

W trzecim etapie, powołana specjalnie do tego celu Kapituła Konkursu wybierze Producenta i Hodowcę Trzody Chlewnej Roku 2014. W skład Kapituły wchodzą wybitni naukowcy ściśle związani z branżą oraz praktycy zajmujący się na co dzień szeroko rozumianymi zagadnieniami produkcji i hodowli świń.

Podsumowanie Konkursu i wręczenie Laureatom zwycięskich pucharów oraz nagród będzie miało miejsce tym razem podczas XXVII Krajowej Wystawy Zwierząt Hodowlanych, która odbędzie się w dniach od 15 do 17 maja 2015 roku w Poznaniu.