Skróty wybranych artykułów

Zygmunt Pejsak

Państwowy Instytut Weterynaryjny

– Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

 

Poodsadzeniowy zespół wyniszczający (PMWS) – Konsekwencje ekonomiczne choroby

 

Notatki z konferencji hyopatologicznej – Kraków, 2007

Część III

 

Jak wspomniano w poprzednim artykule (cz. 2 notatek z konferencji hyopatologicznej w Krakowie), cirkowirus typ 2 (PCV2) jest drobnoustrojem występującym powszechnie w populacji świń i dzików. Obecnie niepodważalny jest udział tego wirusa nie tylko w etiologii poodsadzeniowego zespołu wyniszczającego (PMWS), ale także, co jest naukowo udokumentowane, w wywoływaniu zaburzeń w rozrodzie świń oraz biegunek prosiąt, warchlaków i tuczników.

Fakt, że PCV2 indukuje wiele różnych zespołów chorobowych, skłonił do wykreowania w Europie nowego pojęcia Porcine circovirus disease – PCVD, co w języku polskim określić można jako choroby cirkowirusowe świń. W USA zespół chorób wywoływanych przez PCV2 określa się jako PCVAD – Porcine circovirus associated diseases (choroby związane z zakażeniem circowirusowym).

Skutki ekonomiczne występowania PCVD w stadach świń bywają niekiedy ogromne, z czego nie zawsze zdają sobie sprawę hodowcy i producenci świń, a nierzadko nawet sami lekarze. Analizę konsekwencji ekonomicznych występowania PCVD w stadzie świń przedstawił w Krakowie autor amerykański Thomas Gillespie z Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Renssaler w stanie Indiana (USA). Doktor Gillespie zaprezentował skutki ekonomiczne pogorszenia się wskaźników produkcyjnych i zwiększonej śmiertelności tuczników z powodu PCVD w komercyjnej fermie w Stanach Zjednoczonych, w której nie stwierdzono wirusa PRRS, ale obecna była Mycoplasma hyopneumoniae.

Jak opisał to specjalista z USA, na liczącej 1250 loch fermie produkującej w systemie zamkniętym w grudniu 2004 stwierdzono po raz pierwszy kliniczne przypadki PCVD. Zgodnie z technologią produkcji prosięta w odstępach tygodniowych były odsadzane od loch i przenoszone do warchlakarni. Kiedy świnie osiągnęły wiek około 10 tygodni, były umieszczane w konwencjonalnych tuczarniach o obsadzie 1000 zwierząt w jednym budynku. W całym systemie hodowlanym nie występował wirus PRRS, a chociaż wyniki badań w kierunku Mycoplasma hyopneumoniae były dodatnie, nie obserwowano objawów klinicznych typowych dla mykoplazmowego zapalenia płuc. Rozpoznanie PCVD ustalono u świń w wieku 11 – 16 tygodni, około dwóch tygodni po ich wprowadzeniu do tuczarni. Badania histopatologiczne i immunohisto-chemiczne wykazały obecność antygenu PCV2 w obrębie wieloogniskowych zmian ziarniniakowych w powiększonych węzłach chłonnych. W węzłach chłonnych stwierdzono też duże ilości PCV2. Powyższe uwarunkowania wypełniały kryteria przyjęte dla stwierdzenia PMWS.

Zebrane wyniki produkcyjne uzyskiwane w fermie podzielono na sześciomiesięczne okresy (od grudnia do maja) z dwóch lat przed pojawieniem się zakażenia w fermie oraz na początku trwającego właśnie wybuchu choroby. Oceniano wybrane wskaźniki produkcyjne w przeliczeniu na poszczególne grupy produkcyjne. Należały do nich średnie dzienne przyrosty masy ciała (ADG), wykorzystanie paszy (FE) oraz wskaźnik padnięć warchlaków oraz tuczników (śmiertelność).

 

Zbigniew Domagalski

Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa

Oddział Poznań

 

Promieniowanie podczerwone – ważnym źródłem ciepła w chlewni

 

Rozwiązaniem problemu dogrzewania młodych organizmów jest zastosowanie promienników podczerwieni. Wytwarzane przez nie ciepło imituje promienie słoneczne i jest całkowicie bezpieczne, a ponadto pozwala uzyskać zwiększenie odporności na przeziębienie oraz przyspieszenie procesów wzrostu i rozwoju.

 

Dokument Referencyjny o Najlepszych Technikach dla Intensywnego Chowu Drobiu i Świń dopuszcza stosowanie ogrzewanie całego budynku jak i ogrzewanie miejscowe, w miejscu bytowania zwierząt. W dokumencie tym mówi się o możliwości stosowania m.in.:

– grzejników gazowych,

– grzejników elektrycznych (promienników podczerwieni i promienników ceramicznych),

– elektrycznego ogrzewania podłogowego,

– grzejników i dmuchaw.

W tabeli 1 przedstawiono wymagania temperaturowe dla niektórych grup zwierząt.

 

Jak ogrzewamy?

Wykorzystanie ciepła oddawanego przez zwierzęta, jest najdroższym z możliwych, sposobem dogrzewania budynku. Żaden z nośników energii nie jest bowiem tak drogi jak sama pasza. Dlatego też w pierwszej kolejności należy skoncentrować się na ociepleniu ścian chlewni.

Oprócz ogrzewania całych pomieszczeń stosować należy punktowe źródła ciepła. Promienniki podczerwieni zawieszane nad gniazdem prosiąt są tego najlepszym przykładem. Mogą one być zarówno typu żarowego jak i ceramicznego. Pozwalają one nie tylko na dogrzanie bardzo podatnego na wychłodzenie, młodego organizmu, ale również odciągają od lochy miot, redukując ilość przygnieceń. Promienniki mają pierwszorzędne znaczenie dla spełnienia wysokiego optimum temperaturowego prosiąt.

Ich zastosowanie praktycznie nie powinno ograniczać się tylko do pierwszego tygodnia życia prosiąt. Należy dążyć do ogrzewania prosiąt przez kolejne 2 tygodnie życia. Ze względu na oszczędności energii elektrycznej straty można obniżyć poprzez stosowanie skrzynek drewnianych z bocznym dużym wejściem i otworem u góry, gdzie zwykle jest umieszczany promiennik lub płyty grzejne. Nowym, coraz popularniejszym rozwiązaniem są skrzynie wyposażone w jedną ze ścian (tę od strony lochy) wykonaną z pasków specjalnej folii, które zapewniają prosiętom wchodzenie i wychodzenie, utrzymują wewnątrz stałą temperaturę, maksymalnie chronią prosięta od ruchów powietrza podczas snu i zmniejszają zużycie energii.

Możliwe jest także umieszczenie, w części legowiskowej dla prosiąt, elektrycznych mat grzejnych. Nie jest to rozwiązanie pozwalające na wyeliminowanie promienników ogrzewających od góry, ale pozwala ograniczyć moc promiennika i stwarza prosiętom dobre warunki termiczne. W ten sposób zapewnia się ciepłą podłogę i większy komfort bytowania.

Często w okresie zimowym prosięta i warchlaki chętnie korzystają z dogrzewania także w następnych tygodniach. Światło w zakresie widma podczerwonego powoduje lepszy rozkład ciepła, stymulując cyrkulację w tkankach i mięśniach.

 

Robert Eckert

Instytut Zootechniki – PIB w Krakowie

 

Dwufazowy odchów prosiąt odsadzonych

 

Przy obecnej organizacji pracy, prosięta zazwyczaj odsadzane są od matek przy masie ciała ok. 7 kg. Ich odchów przez następne 4 tygodnie, a taki system jest często spotykany, pozwala na uzyskanie około 18 kg masy ciała. I takie zwierzęta przekazywane są do trudnych warunków środowiskowych w tuczarniach. Słusznym jest więc poszukiwanie rozwiązań, zmierzających do wydłużenia okresu odchowu prosiąt. Najlepsze z nich wydają się te, zmierzające do dwufazowego odchowu prosiąt odsadzonych.

 

Odchów prosiąt odsadzonych od lochy jest dużym wyzwaniem dla producentów prowadzących zarówno duże jak i małe fermy. Ten okres rozwoju, bardzo młodych zwierząt, wymaga szczególnego nadzoru i opieki. Dopiero co odsadzone od swych matek prosięta narażone są na szereg stresów. Związane są one ze zmianą żywienia (brak mleka matki) czy też agresją nowych osobników w kojcu i nowymi warunkami środowiskowymi. Obecnie, aby jak najlepiej wykorzystać lochy, prosięta odsadzane są w wieku 28 dni, a często i wcześniej. Tak więc są to osobniki o masie ciała 6 – 8 kg, które są szczególnie narażone na zmiany środowiskowe. Stąd konieczność stworzenia odpowiednich warunków, które ograniczałyby straty w tym dziale produkcji. I mam tu na myśli nie tylko samą upadkowość, ale ograniczenie czynników powodujących osłabienie organizmów. A takie zjawisko występuje w pewnym okresie rozwoju odsadzonych prosiąt.

Młode organizmy podatne są na choroby, których źródłem może być wiele czynników. Chodzi o to, aby zminimalizować znane przyczyny zachorowań. Pozwoli to na skrócenie okresu osłabienia młodych zwierząt, a w konsekwencji wpłynie korzystnie na ich zdolności przyrostowe. Dla wielu producentów znany jest problem tworzenia się grup prosiąt słabych i odstających od pozostałych, które „nie chcą rosnąć”. W takich sytuacjach przez 1 – 2 tygodnie szuka się rozwiązań, głównie poprzez zadawanie leków, które przełamałyby wyhamowanie wzrostu. Duży wysiłek finansowy ponoszony na leczenie zwierząt można jednak wykorzystać lepiej, przeznaczając go na poprawę warunków odchowu. A są one faktycznie wymagające w pierwszych tygodniach samodzielnego życia prosiąt. Myślę tu o zachowaniu odpowiedniej temperatury i wilgotności. Istotny jest także właściwy ruch powietrza, wymuszany przez wentylację. W tabeli 1 podano minimalne wymagania dla zwierząt w pierwszych tygodniach po odsadzeniu.

 

Zygmunt Pejsak

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

 

 

Grypa świń, narastający problem w średnio- i wielkotowarowych fermach świń

Notatki z konferencji hyopatologicznej – Kraków, 2007Część IV

 

            W ostatnim okresie grypę coraz częściej rozpoznaje się jako przyczynę masowych zachorowań świń z objawami ze strony układu oddechowego.

            Jeszcze 5 lat temu, w Polsce choroba ta występowała niezwykle rzadko. Fakt ten stanowił duże zaskoczenie dla ekspertów z Europy Zachodniej, gdzie w tym czasie grypa świń stanowiła już poważny problem epizootyczny i ekonomiczny.

            Prawdopodobnie wraz z importem prosiąt i warchlaków z krajów Unii Europejskiej doszło do wprowadzenia wirusów grypy świń do krajowej populacji tego gatunku zwierząt. Należy w tym miejscu stwierdzić, że w niektórych krajach Europy zachodniej omawianą chorobę notuje się często, pomimo prowadzenia masowych szczepień ochronnych. Wprawdzie brak bezpośrednich dowodów na poparcie tezy, że choroba została do Polski zawleczona wraz z importem zwierząt, ale jak wskazują na to wyniki badań prowadzonych w Zakładzie Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach odsetek świń wykazujących typowe kliniczne objawy infekcji i dających pozytywny wynik w testach wirusologicznych był do tego czasu nieznaczny, w porównaniu do sytuacji obserwowanej obecnie.

            Fakt, że grypa świń stanowi aktualnie poważny problem zdrowotny i ekonomiczny uwidocznił się między innymi w tym, że zarówno na Międzynarodowym sympozjum „Nowe i ponownie pojawiające się groźne choroby świń” w Rzymie jak i na ostatniej (2007 rok) tego typu konferencji w Krakowie grypa świń była jednym z trzech wiodących tematów (PMWS, PRRS i grypa świń). Prawie 20% zgłoszonych do Krakowa prac dotyczyło tego zagadnienia. Najciekawszą i najbardziej obszerną, zaprezentowaną w formie wystąpienia plenarnego, przedstawił dr C.W. Olsen z USA.  Poniżej przedstawiam najważniejsze, mające aspekt praktyczny, fragmenty referatu gościa z USA.

            Grypę wywołuje pneumotropowy (tropizm do tkanki płucnej) wirus grypy, należący do rodziny Orthomyxoviridae, rodzaju Influenzavirus. Materiałem genetycznym wirusa jest jednoniciowy RNA.

            Opierając się na antygenowej odmienności nukleoprotein oraz białka M, wyodrębniono trzy typy wirusa grypy: A, B i C. Podstawą klasyfikacji typów wirusów grypy są różnice antygenowe między białkami wirionu, to jest białkami M i nukleoproteinową NP. W etiologii choroby największe praktyczne znaczenie mają szczepy należące do typu A. Wywołują one zakażenia zarówno u ludzi, jak i zwierząt hodowlanych – świń i koni, a także ssaków wodnych oraz ptaków. Obecność seroreagentów dla wirusów grypy typu A stwierdzano niemal na wszystkich kontynentach. Na ewolucję wirusów grypy wpływają prawdopodobnie, między innymi, bariery fizyczne, bowiem, jak wykazały to badania, filogenetyczne szczepy izolowane w Europie, Azji i Australii różnią się genetycznie od szczepów izolowanych w Ameryce Płn.

            Typ A wirusa grypy został podzielony na podtypy, na podstawie właściwości antygenów powierzchniowych hemaglutyniny (H), występującej w 16 odmianach oraz neuraminidazy (N), występującej w 9 odmianach.

            W przyrodzie odnotowano występowanie niemal wszystkich możliwych kombinacji podtypów H i N, szczególnie w populacji ptactwa wodnego, która stanowi największy naturalny rezerwuar wirusów grypy zapewniający jego krążenie w przyrodzie.

W populacji świń krążą obecnie zasadniczo cztery główne podtypy tego drobnoustroju: klasyczny o wzorze antygenowym H1N1, tzw. avian-like H1N1, tzw. human-like H3N2 oraz podtyp H1N2. Generalnie szczepy podtypu H1N1 i H1N2 są u świń przyczyną ostrej postaci grypy, przebiegającej niekiedy ze znacznymi padnięciami, natomiast uważa się, że szczepy o wzorze antygenowym H3N2 nie mają większego znaczenia epizootycznego, pomimo że w 1984 r. niemal w całej Europie zanotowano liczne przypadki tej choroby, przebiegające z objawami typowymi dla ostrej postaci grypy, wywołane przez ten podtyp. Szczepy o tym wzorze antygenowym powodowały także masowe zachorowania świń w USA, w drugiej połowie lat 90. ubiegłego wieku.

 

Zbigniew Domagalski

Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa

Oddział Poznań

 

Autokarmniki w żywieniu trzody chlewnej

 

Uzyskanie zamierzonych efektów tuczu trzody chlewnej wymaga przestrzegania zasadniczych warunków z zakresu technologii produkcji żywca wieprzowego, do których jako jeden z podstawowych czynników zalicza się żywienie. Wybór systemu karmienia jest ważny, bowiem może on wpływać na dzienne przyrosty masy ciała (tab. 1).

 

Tabela1. Wpływ systemu karmienia na przyrosty masy i straty paszy (badania niemieckie)

 

System karmienia	Dzienny przyrost masy g/dzień	Zużycie paszy na przyrost kg/kg	Straty %
Żywienie na sucho	681	3,05	3,23
Automatyczny dozownik paszy	696	3,03	3,62
Żywienie na mokro	657	3,07	3,64

 

Karmienie może zmieniać się od w całości obsługiwanego ręcznie do systemów w pełni zmechanizowanych i zautomatyzowanych. W dalszym ciągu przedstawimy żywienie trzody z wykorzystaniem automatów paszowych.

Automaty paszowe zwane również autokarmnikami służą do karmienia paszami treściwymi do woli. Wielką zaletą autokarmników jest to, że są one napełniane paszą co kilka dni, a pasza może być zadawana bez pomocy obsługującego. Jest to więc najmniej pracochłonny sposób karmienia zwierząt.

Automaty paszowe – można powiedzieć – zrewolucjonizowały hodowlę trzody chlewnej, odkąd zrezygnowano z karmienia paszami mokrymi. Żywienie do woli w niewielkim stopniu zwiększa zużycie paszy u warchlaków i tuczników. Dla loch karmiących może stanowić ono często jedyny sposób na pokrycie niekorzystnego oddziaływania powstającego wskutek  konkurowania i rywalizacji zwierząt o paszę. Jednak utrzymując świnie w grupach trzeba starannie dobierać automaty stosownie do ilości sztuk, tak aby mieszanka nie pozostawała w korycie i nie ulegała psuciu i nadmiernemu zanieczyszczeniu. Oferowane przez rynek automaty paszowe, przeznaczone są do karmienia na sucho jak i pasz papkowych czyli np. poprzez automaty skrzyniowe z nawilżaczami.

 

Podział autokarmników

Biorąc pod uwagę konstrukcję autokarmników można je podzielić na (rys.1):

– automaty paszowe skrzynkowe,

– automaty paszowe rurowe,

– automaty paszowe tzw. paszomaty.

Przy wyborze odpowiedniego automatu paszowego hodowca powinien wziąć pod uwagę szereg kryteriów, z których najważniejsze to:

kryteria techniczne, takie jak stopień zmechanizowania prac, sposób zasypywania zbiornika,

kryteria technologiczne: rodzaj zastosowanej paszy, system utrzymania zwierząt, liczebność grup zwierząt, końcowa masa ciała warchlaków przy przenoszeniu do sektora tuczu,

kryteria konstrukcyjne automatu paszowego: materiał z którego wykonane jest urządzenie, odporność na korozję, możliwość dokładnego opróżnienia koryta przez zwierzęta,

kryteria związane z funkcjonalnością, takie jak: możliwość regulacji dawki paszy, samooczyszczalność, możliwość stosowania paszy pod różną postacią.