Skróty wybranych artykułów

Robert Eckert

Instytut Zootechniki

– Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie

Trudny i decydujący rok dla wielu producentów świń

Niekorzystne relacje kosztów produkcji trzody chlewnej (a szczególnie kosztów pasz) do cen skupu utrzymać się mogą aż do żniw. Trudno jednak liczyć się przy obecnych gwałtownych zmianach w strukturze zasiewów ze znaczną obniżką cen zbóż. Prawdopodobnie postępujące duże ograniczenie pogłowia świń w Polsce, wpłynie korzystnie na podwyżkę cen skupu i poprawi relacje kosztów produkcji do cen surowca rzeźnego. Znaczna część producentów trzody chlewnej, szczególnie tych drobnych już zrezygnowała lub będzie rezygnować z tej gałęzi produkcji.

Obecne ceny pasz czy zbóż oraz ceny tuczników i tusz nie pozwalają zmienić pesymistycznego nastawienia producentów trzody chlewnej co do dalszej przyszłości. Relacje kosztów paszy do cen uzyskiwanych za surowiec rzeźny dalej są niekorzystne i do czasu żniw nie można oczekiwać radykalnych zmian. Trudno też oczekiwać raptownej poprawy cen skupu żywca czy też tusz w najbliższych miesiącach.

Przeanalizujmy na wstępie ceny pszenicy i jęczmienia w tym roku. Od początku roku cena pszenicy kształtowała się na poziomie nieco poniżej 900 zł za tonę, aby w końcu marca osiągnąć cenę ok. 930 zł/t. Cena jęczmienia na początku roku nie osiągała 800 zł/t, aby w marcu gwałtownie wzrosnąć do 850 zł/t. Cena soi kształtuje się na poziomie 1200 – 1250 zł/t. To poziom cen zbóż decydujących o kosztach produkcji tuczników. A jak kształtowała się cena skupu surowca rzeźnego. Biorąc pod uwagę masę tusz ciepłych, z początkiem tego roku wynosiła ona 4,5 zł/kg, aby z końcem marca wzrosnąć do poziomu 4,7 zł/kg, średnio za tusze klasy SEU. Są to więc wartości dla tusz powyżej 50% mięsności.

Struktura zakupu w zakładach prowadzących ocenę mięsności wskazuje, że zakup tusz klas S, E i U stanowi aż ok. 85% wszystkich ocenianych tusz. To dobra informacja, świadcząca o uzyskaniu pewnego, dość wysokiego standardu mięsności świń w kraju. Należy jednak podkreślić, że dotyczy to tylko części produkcji trzody chlewnej w kraju. Wiele tuczników jest bowiem skupowanych na masę żywą lub na wbc, ale bez oceny mięsności.

Posiadamy jednak w kraju już w znacznej części wysokiej wartości surowiec rzeźny. Można więc oczekiwać za taki surowiec lepszej ceny. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że nie jesteśmy osamotnienie w problemach złych relacji cen pasz do cen surowca rzeźnego. Na całym rynku europejskim od pewnego czasu obserwuje się znaczny spadek cen na tusze wieprzowe. W tabeli 1 podano ceny średnie w UE i w wybranych krajach za tusze klasy E (powyżej 55% mięsności).

Zygmunt Pejsak

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Ważne zalecenia umożliwiające zmniejszenie zużycia paszy na jednostkę przyrostu masy ciała świń

Coraz droższe zboża, a w konsekwencji coraz droższa pasza, przy jednocześnie niskiej cenie żywca wieprzowego są główną przyczyną nie opłacalnej, od kilkunastu miesięcy, produkcji prosiąt i tuczników w Polsce, oraz w wielu rozwiniętych rolniczo krajach świata z USA włącznie.

W wielu gospodarstwach koszty paszy sięgają aktualnie 80% całkowitych nakładów na produkcję żywca wieprzowego. Można sądzić, że wraz z rozwojem produkcji biopaliw oraz wysokimi cenami ropy naftowej ceny zbóż pozostaną na wysokim poziomie. Dlatego też, dla poprawienia rentowności produkcji należy robić wszystko by ograniczyć zużycie paszy na przyrost jednostki masy ciała (m.c.) do możliwie najniższego poziomu. Dróg, które prowadzą do zmniejszenia zużycia paszy jest wiele. Wydaje się, że wielu hodowców zapomina o najprostszych.

Poniżej podano szereg przedsięwzięć, których efektem końcowym jest ograniczenie zużycia paszy przez świnie – na jednostkę przyrostu masy ciała.
Przede wszystkim należy pamiętać, że współczynnik wykorzystania paszy zależy w głównej mierze od właściwego zbilansowania mieszanki (dawki) pod względem energetyczno-białkowym oraz uwzględnienia profilu aminokwasowego, który powinien być zbliżony do białka komplementarnego.

Po drugie, zużycie paszy wzrasta w przypadku zwiększania wagi ubojowej świń – ponad optymalną. Dlatego też przy drogich paszach należy solidnie pilnować by tuczniki sprzedawać w  wadze, przy której zużycie paszy jest najmniejsze. Wskaźnik ten kształtuje się różnie w różnych krajach i zależny jest od wielu czynników. Przede wszystkim od aktualnych cen paszy i ceny 1 kg żywca.

            Z pewnością zużycie paszy granulowanej jest niższe niż paszy sypkiej. Wykorzystując pasze granulowane przede wszystkim poprawia się wykorzystanie paszy ale także wpływa się na zwiększenie dobowych przyrostów m.c. W fermach Pig Improvement Company (PIC) wykazano, że stosując pasze granulowane poprawiono współczynnik wykorzystania paszy o 7% i zwiększono dobowe przyrosty o 2%.

Ważny jest także stopień rozdrobnienia cząstek składników paszy. Dowiedziono, że optymalna z punktu widzenia wykorzystania wielkość rozdrobnionych składników paszy to 700 µ. Zwiększenie wielkości komponentów paszy o każde 100 µ wpływa na pogorszenie jej wykorzystania o 1,3%, co oznacza, że w przypadku paszy, do produkcji której użyto cząsteczki rozdrobnionego ziarna o wielkości 1100 µ, jej zużycie będzie o ponad 5% większe w stosunku do zużycia paszy, do produkcji której wykorzystano komponenty o wielkości 700 µ.

Myśląc o ograniczaniu zużycia paszy należy konsekwentnie zwalczać szczury. Warto pamiętać, że dorosły szczur zjada około 9 kg paszy/rok, co oznacza, że około 30 szczurów zje paszę niezbędną dla odchowania jednego tucznika.

Zbigniew Domagalski

Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Oddział Poznań

Wentylacja mechaniczna w budynku inwentarskim

Wjednym z poprzednich wydań Trzody Chlewnej omówione zostały rodzaje wentylacji naturalnej i elementy służące do jej realizacji. Teraz przedstawione zostaną niektóre pojęcia występujące w wentylacji mechanicznej oraz niektóre elementy składowe tego systemu.

Rodzaje wentylacji mechanicznej

Wśród systemów wentylacji mechanicznej rozróżnia się systemy podciśnieniowe, nadciśnieniowe i neutralne. Nad przepływem powietrza można tylko wtedy zapanować, gdy powietrze wchodzi do pomieszczenia wyłącznie przez zaplanowane wcześniej otwory. Aby został spełniony ten warunek, zaleca się wybór podciśnieniowego systemu wentylacyjnego, w przypadku gdy powierzchnia nieszczelności stanowi więcej niż 30% planowanych otworów wlotowych zimą. Budynek uznaje się za szczelny wtedy, gdy suma nieszczelności stanowi najwyżej 30% powierzchni wprowadzanego powietrza w zimie. Ten jak i inne sposoby wentylacji mechanicznej realizowany jest przez wentylatory umieszczone w ścianach bocznych albo w dachu budynku. Powietrze tuż za wentylatorem ma dużą energię, przeciwnie do powietrza wchodzącego, które ma małą energię i porusza się po drodze najmniejszego oporu, wchodząc nie tylko przez zaprojektowane wloty ale również przez nieszczelności w oknach, drzwiach i otworach w systemach żywienia i usuwania gnojowicy. Jak wobec tego określić ilość powietrza, którą należy doprowadzić i wyprowadzić z budynku? O tym informuje wskaźnik zwany wielkością wentylacyjną.

Wielkość wentylacyjna

Jest to wskaźnik, mówiący o tym jaką ilość powietrza należy doprowadzić do pomieszczenia inwentarskiego w ciągu godziny, w przeliczeniu na jednostkę masy zwierząt – zwykle na sztukę fizyczną (SF) lub dużą jednostkę przeliczeniową (DJP). Wielkość tą określa się w m³/h/SF. W tabeli 1 przedstawione są zalecane wartości wielkości wentylacyjnej.

Tabela 1. Wielkości wentylacyjne dla wybranych grup zwierząt

Andrzej Frankiewicz

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Pszenica i produkty jej przetwarzania w żywieniu trzody chlewnej

Zboża stanowią znaczący udział w naszym bilansie paszowym. Powierzchnia zasiewów pięciu podstawowych zbóż wraz z mieszankami w 2006 r. wynosiła około 8,0 mln ha, co stanowiło prawie 70% powierzchni zasiewów wszystkich roślin uprawianych na gruntach ornych.

Struktura zasiewów przedstawiona na rys. 1 wskazuje, że w latach 2004 – 2006 dominowała uprawa pszenicy ozimej (23,3%), mieszanek zbożowych (głównie jarych) oraz żyta. Zboża te stanowiły odpowiednio 18,6% i 18,0%. W dalszej kolejności, biorąc pod uwagę powierzchnię uprawy, znalazły się pszenżyto ozime (13,0%), jęczmień jary (12,2%) oraz owies 6,7%. Pozostałe zboża, z wyjątkiem kukurydzy pochodzącej głównie z importu, ze względu na ograniczoną skalę produkcji nie odgrywają większego znaczenia w naszym bilansie paszowym.

Pszenica ozima, która dominuje w strukturze zasiewów przeznaczonych pod zboża przeznaczana jest głównie na cele spożywcze. Odmiany ozime charakteryzują się bowiem większą wydajnością mąki, niższą zawartością popiołu niż odmiany jare, co preferowane jest w skupie ziarna na cele młynarsko – piekarnicze.

W chwili obecnej w krajowym rejestrze znajduje się 56 odmian pszenicy ozimej oraz 31 odmian pszenicy jarej. Szeroki wachlarz odmian daje producentom zbóż możliwość dokonania wyboru właściwej odmiany do konkretnych warunków przyrodniczo – rolniczych.

Pszenicę jarą oraz znaczną część ziarna pszenicy ozimej przeznacza się na paszę. Do celów paszowych pozostają także produkty uboczne powstające w procesie przetwórstwa ziarna; otręby pszenne, mąka pastewna oraz gluten paszowy.

Ziarno pszenicy ma szerokie zastosowanie w żywieniu trzody chlewnej i drobiu. Należy, podobnie jak kukurydza, do pasz o wysokiej koncentracji energii metabolicznej (EM). W żywieniu trzody chlewnej wartość energetyczna pszenicy wynosi około 14 MJ EM/kg. Na tak wysoką koncentrację EM wpływa wysoka zawartość węglowodanów (głównie skrobi) oraz niska zawartość włókna surowego (tab. 1).

Michał Fabisiak, Anna Szczotka*

Katedra Nauk Klinicznych, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie

*Zakład Chorób Świń, Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Kolibakterioza prosiąt ssących

cz. 1. Czynniki warunkujące powstanie choroby

Biegunki prosiąt ssących są jednym z tych zagadnień z zakresu patologii trzody chlewnej, którym poświęca się wiele uwagi. W związku z powyższym autorzy postanowili przybliżyć ten temat, zwracając przede wszystkim uwagę na zrozumienie mechanizmów mających udział w powstawaniu kolibakteriozy prosiąt ssących oraz w rozpoznawaniu tej ważnej choroby, z uwzględnieniem diagnostyki różnicowej.

Escherichia coli jest najważniejszym czynnikiem etiologicznym biegunki noworodków. Wśród innych, licznych przyczyn biegunki młodych prosiąt, wymieniane są: wirus zapalenia żołądka i jelit świń, rotawirus, klostridia oraz kokcydia. Występowanie biegunki powodowanej przez Escherichia coli zależy od wzajemnego oddziaływania pomiędzy inicjującą chorobę bakterią, warunkami środowiskowymi i określonymi cechami organizmu zwierzęcia. Jedynie szczepy Escherichia coli posiadające opisane poniżej czynniki zjadliwości, połknięte przez prosię w dużej ilości są zdolne do spowodowania biegunki, w której nasileniu znaczącą rolę odgrywają czynniki środowiskowe.

Cechy gospodarza

Zanim skupimy się na omawianiu cech bakterii wpływających na możliwość rozwinięcia się kolibakteriozy prosiąt ssących warto przybliżyć, w jaki sposób niedobory określonych czynników wpływają na możliwość pojawienia się biegunki w wyniku osłabienia lub opóźnienia rozwoju pewnych mechanizmów w przewodzie pokarmowym prosiąt.

Dojrzewanie przewodu pokarmowego prosiąt następuje wkrótce po narodzinach w odpowiedzi na działanie takich czynników jak nasycenie tlenem oraz obecność składników pokarmowych i hormonów (zwłaszcza kortyzolu). Nagły wzrost w zawartości tlenu we krwi tętniczej podczas porodu jest kluczowym czynnikiem w rozwoju przewodu pokarmowego. Niedotlenienie (hypoksja) noworodków jest związane z zaburzeniem czynności jelit i ze zwiększonym występowaniem zapalenia jelita cienkiego i okrężnicy. W związku z tym przedłużony poród lub wrodzone zakażenia płuc mogą być czynnikami zapoczątkowującymi biegunkę u noworodków.

Po urodzeniu jelito cienkie podlega gwałtownemu rozwojowi w odpowiedzi na obecność w jego świetle składników odżywczych. Ten proces jest stymulowany przez szeroki zakres czynników takich jak między innymi hormony i czynniki wzrostu. W związku z tym pobranie odpowiedniej ilości mleka we wczesnym okresie życia jest ważne dla szybkiego wzrostu przewodu pokarmowego oraz dla zapewnienia żywotności prosięcia i właściwego stopnia odporności siarowej.