Zygmunt Pejsak

Uniwersyteckie Centrum Medycyny Weterynaryjnej UJ-UR w Krakowie

Afrykański pomór świń – drogi i sposoby szerzenia się choroby w populacji

Występujący w Polsce od lutego 2014 r. afrykański pomór świń (ASF), szerzy się z coraz większą dynamiką, na co wskazuje między innymi rosnąca z roku na rok liczba przypadków i ognisk tej choroby oraz coraz większa liczba powiatów i województw nią dotkniętych. Potwierdza to jednoznacznie analiza epidemiologiczna danych zbieranych od ponad 7 lat w Polsce odnośnie szerzenia się ASF.

Szczególnie niebezpieczny jest fakt szybkiego rozprzestrzeniania się ASF w populacji dzików. W tym roku w Polsce stwierdzono do dziś (16.09.2020) ponad 3179 przypadków tej choroby. W omawianym okresie było ich znacznie więcej niż w całym roku 2019; kiedy to stwierdzono 2420 przypadków ASF. W sumie od początku epidemii ASF w Polsce zarejestrowano około 9100 przypadków omawianej choroby (warto w tym miejscu przypomnieć, że o przypadku ASF mówimy wtedy, gdy choroba wystąpi u dzików, a o ognisku, gdy ma to miejsce u świń). Można jednoznacznie stwierdzić, że ilość wirusa ASF(ASFV) w lasach i na polach jest coraz większa, tym samym gwałtownie zwiększa się ryzyko przeniesienia tego drobnoustroju do stad świń (ryc. 1).

Coraz większa ilość ASFV w środowisku leśnym stwarza rosnące ryzyko rozprzestrzenienia się choroby w populacji świń. W tym roku, do chwili obecnej (16.09.2020), stwierdzono 89 ognisk ASF (ryc. 2). Jeżeli weźmie się pod uwagę mający miejsce w okresie ostatnich 12 miesięcy spadek liczby gospodarstw utrzymujących świnie – jest ich teraz około 112 000, można stwierdzić, że odsetek chlewni dotkniętych ASF jest w tym roku największy, licząc od początku epidemii tej choroby w Polsce…

Patrycja Pochwatka, Katedra Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Jakub Pulka, Instytut Inżynierii Biosystemów, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Biogaz rolniczy – nowe otwarcie

Polski rynek biogazu rolniczego, z niewiele ponad 100 instalacjami, jest jednym z mniejszych w Europie, szczególnie jeśli porówna się go z Niemcami, które posiadają ponad 9 tys. instalacji. Nawet Czechy i Słowacja posiadają w sumie blisko 600 biogazowni rolniczych. Z kolei potencjał do produkcji biogazu rolniczego w Polsce jest ogromny.

Specjaliści z Instytutu Inżynierii Biosystemów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu obliczyli, że wykorzystanie blisko stu milionów ton odchodów zwierzęcych, milionów ton słomy różnego rodzaju (w tym kukurydzianej) oraz odpadów z przemysłu rolno-spożywczego może pozwolić na wytworzenie ponad 14 miliardów metrów sześciennych biogazu, w tym ponad 7,5 miliarda m³ biometanu. Jest to wielkość większa niż cały import gazu ziemnego z Rosji i, co ważne, uzyskana bez wykorzystania w biogazowniach podstawowego substratu stosowanego w Europie, jakim jest kiszonka z kukurydzy. Produkcja kiszonki z kukurydzy dla biogazowni powoduje bowiem konflikt pomiędzy wytwarzaniem paszy/żywności oraz biopaliw, stąd UE dąży do wyeliminowania celowych produktów rolniczych z możliwości stosowania ich do subsydiowanej produkcji biopaliw. Dlatego szczególnie ważnym materiałem do wytworzenia biogazu jest obornik, ponieważ składowany w warunkach naturalnych, w pryzmach, na płycie gnojowej czy na polu jest źródłem bardzo dużych emisji metanu. Z racji tego, iż Polska jest jednym z największych w Europie producentów obornika (na zachodzie Europy dominuje bowiem chów bezściółkowy), można powiedzieć, że jesteśmy swego rodzaju europejskim potentatem w liczbie „naturalnych biogazowni”, które emitują do atmosfery co roku kilkaset tysięcy ton metanu…

Krzysztof Lipiński
Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Prawidłowa konserwacja i właściwy sposób wykorzystania kiszonego ziarna kukurydzy

W ostatnich latach obserwuje się jednak intensywny rozwój uprawy kukurydzy na ziarno. Obecnie obok pszenicy jest podstawowym zbożem wykorzystywanym w produkcji mieszanek paszowych dla drobiu, a w ostatnim okresie ziarno kukurydzy jest również w coraz większym zakresie stosowane w żywieniu świń i bydła.

Korzystnie przedstawia się przyszłość uprawy kukurydzy w kolejnych latach. Istnieją duże potrzeby i możliwości zwiększenia uprawy kukurydzy na kiszonkę dla zwierząt gospodarskich, jak również dla biogazowi. Zwiększana będzie również uprawa kukurydzy na ziarno, dla potrzeb paszowych i przemysłowych – produkcji bioetanolu, skrobi i wyrobów młynarskich.

Kukurydza jest uważana za najlepsze zboże paszowe w żywieniu zwierząt gospodarskich, charakteryzujące się największą dostępnością energii i innych składników pokarmowych.
W wielu mieszankach paszowych jej udział może dochodzić do 70%. Jest bardzo jednorodnym zbożem, o stosunkowo małym zróżnicowaniu poziomu energii i białka. Ma najwyższą wartość energetyczną spośród wszystkich zbóż. Wynika ona z dużej zawartości skrobi i tłuszczu oraz małej włókna surowego…

Karolina Krasicka-Maciorowska, Bjarne Vest

VestIn

Odstępstwo od badań laboratoryjnych świń w kierunku ASF – przegląd nowych wytycznych

Z końcem lutego na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii ukazały się wytyczne dla gospodarstw ubiegających się o odstępstwo od badań laboratoryjnych świń w kierunku ASF przed ich przemieszczeniem ze stref objętych restrykcjami. Wytyczne bioasekuracyjne są zdecydowanie wyższe od tych wymaganych dotychczas, najważniejsze i najbardziej kosztowne wymogi przedstawiamy w niniejszym artykule.

Zasadność wprowadzenia tych regulacji jest oczywiście bezsporna: po pierwsze podniesie ona znacznie bezpieczeństwo gospodarstw przystępujących do programu, a z drugiej strony ograniczy konieczność pobierania krwi przed każdą wysyłką przez wyznaczonych lekarzy weterynarii, którzy z racji rozrastającej się strefy objętej restrykcjami zaczynają mieć problem z obsługą stad w wyznaczonych terminach, nie mówiąc już o zachowaniu przynajmniej 24-godzinnej kwarantanny pomiędzy poszczególnymi fermami.

Wytyczne zawarte w Dokumencie Bazowym GIW, gdzie szczegółowo opisane zostały poszczególne wymogi nie są żadną rewolucją, a większość z nich to zwykła dobra praktyka rolnicza spotykana w stadach o podwyższonym rygorze bioasekuracyjnym, zarówno w Polsce jak i w świecie. Jest również kilka punktów, które wymagają zmiany lub sprecyzowania, ale jak wiadomo, wytyczne są w fazie dopracowywania i szczęśliwie dyskusja o ich ostatecznym zapisie toczy się pomiędzy GIW i przedstawicielami branży. Zajmijmy się zatem przeglądem nowych regulacji…

 Witold Jan Wardal

Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Oddział w Warszawie

Wybrane techniki redukcji uciążliwości środowiskowych wynikających z produkcji zwierzęcej

Oddziaływanie produkcji rolniczej, w tym gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną, na otaczające środowisko zależy nie tylko od obsady zwierząt, ale i od stopnia świadomości, która sprzyja wdrożeniu dobrych praktyk rolniczych.

Zrównoważony rozwój rolnictwa jest wspierany przez różne programy pomocowe, np. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. Łączne środki publiczne przeznaczone dla polskich rolników na realizację PROW 2014-2020 wyniosły 13,6 mld euro, w tym: 8,7 mld z budżetu UE (EFRROW) i 4,9 mld euro wkładu krajowego. Natomiast na lata 2021-2027 przewidziano na PROW mniejszą kwotę – 9,2 mld euro. Dlatego szczególnego znaczenia nabiera racjonalne zagospodarowanie tych funduszy, które uzależnione jest od spełnienia określonych warunków. Należą do nich m.in. dbałość o środowisko glebowe, wodne oraz powietrze.

Najczęstszymi przyczynami zanieczyszczeń wód azotem na terenach rolniczych jest ponadnorma¬tywne nawożenie upraw rolniczych. Dopuszczalny roczny poziom nawożenia azotem to 170 kg N na hektar. Pomocnym narzędziem do tego, aby nie przekroczyć limitu jest sporządzanie planu nawożenia azotem. Występowanie azotanów w wodach podziemnych jest związane głównie z nieprawidłowym stosowaniem nawozów. Dopuszczalny poziom azotanów w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi wynosi 50 mg/dm³…