Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Wykorzystanie preparatów serwatkowych w żywieniu prosiąt

Wysoka strawność składników pokarmowych mieszanek jest głównym czynnikiem prowadzącym do zwiększenia pobrania paszy i poprawienia przyrostów masy ciała, bez wzrostu występowania biegunek.

Strawność dawek jest funkcją strawności poszczególnych komponentów. Związana jest więc ściśle z rodzajem pasz i różnymi zabiegami technologicznymi stosowanymi podczas produkcji mieszanek dla prosiąt. Niedojrzały przewód pokarmowy oraz mniejsza odporność prosiąt wymagają stosowania mieszanek złożonych z komponentów o najwyższej wartości pokarmowej. Ponadto w produkcji mieszanek paszowych dla wcześnie odsadzonych prosiąt stosuje się różne zabiegi technologiczne zwiększające wartość pokarmową mieszanek.

Pierwsze mieszanki dla prosiąt muszą być wysoko strawne i łatwo przyswajalne, aby zapobiec stratom masy ciała. Dokarmianie prosiąt powinno się rozpocząć już po pierwszym tygodniu, najpóźniej po 2 tyg. życia. Sporządzając mieszanki dla prosiąt należy uwzględnić możliwości stosowania określonych pasz, zawartość składników pokarmowych, pobranie paszy, stopień rozwoju systemu trawiennego i czynniki wpływające na pH przewodu pokarmowego.

Pierwsze mieszanki powinny zawierać komponenty o wysokiej strawności (mleko lub serwatka w proszku, mączka rybna, modyfikowane białka sojowe, suszona plazma krwi) oraz skrobię poddaną zabiegom hydrotermicznym. Białko soi jest mniej właściwe dla prosiąt niż białko mleka. Białka antygenowe zawarte w soi uszkadzają ściany jelita cienkiego przez wzrost podziału komórek krypt i pojawienie się niedojrzałych enterocytów w kosmkach. Stosowanie modyfikowanych pasz sojowych wyraźnie zmniejsza ten niekorzystny proces. U prosiąt reakcja na czynniki antyżywieniowe w soi jest przejściowa i występuje najczęściej w postaci biegunki. Ze względu na konieczność adaptacji przewodu pokarmowego do nowych pasz zaleca się jednak stosowanie małych ilości poekstrakcyjnej śruty sojowej w mieszankach dla prosiąt. Wykorzystanie tej paszy jest istotne również ze względów ekonomicznych. Powyższe informacje wskazują na celowość stosowania w żywieniu prosiąt złożonych mieszanek paszowych składających się z komponentów paszowych najwyższej jakości. Wysoka cena takich mieszanek paszowych nie powinna być czynnikiem ograniczającym ich użycie. Korzystny wpływ takich mieszanek na zdrowotność prosiąt, pobranie paszy i w efekcie na wyniki całego odchowu, jak również w dalszej konsekwencji tuczu jest oczywisty, a ich udział w całkowitych kosztach produkcji jest relatywnie mały.

Piotr Kołodziejczyk

Gniezno

Nie lekceważmy kaszlu w chlewni

Wydaje się, że tak jak nie ma hodowcy, czy producenta świń, który w swojej praktyce nie spotkał się z biegunką zwierząt, tak nie ma chlewni, w których nie było kaszlu. Świnie kaszlały, kaszlą i w przyszłości również będą kaszleć. Pomimo coraz większej wiedzy lekarzy weterynarii i coraz szerszych możliwości diagnostycznych i terapeutycznych. Wyzwanie w tym, aby jak najskuteczniej unikać tego problemu. Zabezpieczać zwierzęta przed kaszlem, który choć nie zawsze oznacza chorobę stada, zazwyczaj obniża wyniki produkcyjne w chlewni.

            Na wstępie zastanówmy się czym jest ów kaszel. To gwałtowny odruch wyrzucenia powietrza z dróg oddechowych, połączony z głośnym chrząkaniem. Jest wywoływany przez podrażnienie błony śluzowej. To odruch wspomagający oczyszczanie dróg oddechowych ze śluzu lub innych zanieczyszczeń, np. pyłowych zawartych we wdychanym powietrzu. Może być także wywoływany przez zwiększoną ilość gazów drażniących we wdychanym przez zwierzęta powietrzu i nadprodukcji wydzieliny w drogach oddechowych, a także przez działanie czynników chorobotwórczych, takich jak bakterie, wirusy czy grzyby. Jest on normalnym, fizjologicznym odruchem chroniącym organizm przed wtargnięciem niepożądanych substancji, cząstek lub ciał obcych do układu oddechowego. W niektórych jednak przypadkach kaszel jest wynikiem choroby. W zależności od przyczyny możemy mówić o kaszlu ostrym lub przewlekłym. Pierwszy zaczyna się nagle, jest zazwyczaj intensywny. Towarzyszą mu plwociny, a niekiedy nawet wycieki z nosa. Zazwyczaj nie trwa dłużej niż kilkanaście dni. Jeżeli tak się jednak stanie może przerodzić się w kaszel przewlekły, nieco mniej intensywny, ale będący przyczyną sporych strat.

Tym niemniej, bez względu na rodzaj, zasadniczym problemem przy wszelkiego rodzaju kaszlu jest malejący apetyt, a zatem ograniczenie pobrania paszy. Zjawisko to jest wprost proporcjonalne do obniżenia przyrostów masy ciała kaszlących świń. Dlaczego nie jedzą? Jedną z najbardziej prawdopodobnych odpowiedzi jest drażniąca postać paszy. Wiemy przecież z autopsji, że podrażnione górne drogi oddechowe, do których dostają się jakiekolwiek drobinki dużo szybciej reagują odksztuszaniem, niż w przypadku zdrowych osobników. A zatem, drobno zmielona, pylista, sucha pasza wręcz musi pogłębiać kaszel. Podobnie z drażniącymi pyłami i gazami w chlewni.

Zbigniew Domagalski

Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach

Oddział w Poznaniu

Przegląd technik ogrzewania chlewni

Potrzeba kontroli temperatury w budynku dla świń zależy od warunków klimatu, konstrukcji budynku i fazy produkcyjnej zwierząt. W chłodnym klimacie lub w klimacie z okresami niskich temperatur budynki są zaizolowane i wyposażone w wentylację mechaniczną. W ciepłych rejonach (kraje śródziemnomorskie) wysokie temperatury mają większy wpływ na dobrostan i produktywność dorosłych świń niż niskie temperatury. W tym wypadku nie ma potrzeby instalowania systemów grzewczych, gdyż ciepło zwierząt wystarcza do utrzymania właściwej temperatury w budynku.

Właściwe parametry mikroklimatu w chlewni, to z pewnością gwarancja mniejszego stężenia amoniaku oraz innych, szkodliwych gazów. Wysoka wilgotność ściółki, niskie stężenie tlenu w pomieszczeniu, wysoka temperatura i kwaśne pH ściółki sprzyjają rozwojowi bakterii beztlenowych, które wytwarzają dużo różnych gazów o szczególnie nieprzyjemnym zapachu. Nieodpowiednia temperatura czy wilgotność w chlewni powodują zaburzenia w równowadze fizjologicznej organizmu świni, co może być przyczyną słabszych przyrostów, gorszego wykorzystania paszy czy spadku odporności i większej podatności na zachorowania.

Temperatura wewnątrz budynku dla trzody jest wypadkową następujących czynników:

– izolacji termicznej ścian,

– ilości i wieku zwierząt,

– lokalnego ogrzewania (system na głębokiej ściółce) lub ogrzewania całej przestrzeni,

– ogrzewania bezpośredniego (podczerwień, ogrzewanie gazowe, konwektory gazowe, nadmuch ciepłego powietrza),

– ogrzewania pośredniego (centralne ogrzewanie, centralne ogrzewanie podłogowe),

– chłodzenia poprzez rozpylanie wody (praktykowane w gorętszych klimatach lub latem).

Dokument Referencyjny o Najlepszych Technikach dla Intensywnego Chowu Drobiu i Świń dopuszcza stosowanie ogrzewanie całego budynku jak i ogrzewanie miejscowe, w miejscu bytowania zwierząt. W dokumencie tym mówi się o możliwości stosowania m.in.: grzejników gazowych, grzejników elektrycznych (promienników podczerwieni bańkowych i ceramicznych), elektrycznego ogrzewania podłogowego, grzejników i dmuchaw.

Małgorzata Kasprowicz-Potocka

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Jak zachęcić prosięta do pobrania paszy?

W cyklu produkcyjnym trzody chlewnej jednymi z najważniejszych momentów są narodziny prosiąt i ich odsadzenie. Liczba urodzonych i odchowanych od lochy prosiąt jest ważnym wskaźnikiem produkcyjnym, decydującym o zysku gospodarstwa.

Masa urodzeniowa prosiąt jest niewielka i uzależniona od wielkości miotu. Waha się ona zwykle od 1,4 do 1,5 kg, jednakże przy licznym miocie masa mniejszych prosiąt może nie przekraczać nawet kilograma. Pod koniec 1 tygodnia masa ciała prosiąt zwiększa się już dwukrotnie. W następnym okresie prosięta także gwałtownie rosną, tak aby w dniu odsadzenia uzyskać masę około 7 kg. W tym czasie masa samego przewodu pokarmowego zwiększa się trzykrotnie w stosunku do masy ciała i aż dwudziestoczterokrotnie w stosunku do swojej masy w dniu urodzenia. Tak szybki wzrost wymaga dostarczenia dobrej i efektywnej paszy. Tymczasem w pierwszych dniach życia żołądek prosięcia wydziela niewielkie ilości kwasu solnego i pepsynogenu. W pierwszym tygodniu najaktywniejszym enzymem jest laktaza. Prosię nie jest zatem w stanie wykorzystać pasz roślinnych, szczególnie o wysokiej zawartości włókna. Dopiero po upływie około 2 tygodni wzrasta pojemność jelita cienkiego oraz zmienia się kształt kosmków jelitowych, co poprawia zdolność trawienia. Równolegle zmienia się aktywność enzymów. Zwiększa się aktywność amylazy, lipazy, proteazy i maltazy.

Drugim, równie istotnym momentem w życiu prosiąt jest odsadzenie. Prosięta o niskiej masie ciała przy odsadzeniu mają problemy w adaptacji do pobierania paszy stałej i charakteryzują się mniejszymi przyrostami dziennymi. Od odsadzonych prosiąt wymaga się jednak nie tylko rozpoznania paszy, jako środka odżywczego, ale również decyzji o tym kiedy i jak dużo zjeść. W tym samym czasie prosięta muszą także odróżnić uczucie głodu od uczucia pragnienia i zaspokoić swoje potrzeby za pomocą oddzielnych mediów, jak pasza i woda, podczas gdy dotychczas oba te komponenty były pobierane wspólnie z mleka lochy. Jest to zatem dla prosiąt nie tylko okres intensywnego wzrostu oraz nabierania przez młode organizmy własnej odporności, ale także okres przystosowywania się do nowego środowiska i wymagań.

lek. wet. Paweł Wróbel

Specjalista Chorób Trzody Chlewnej i Rozrodu Zwierząt

Podstawowe zasady higieny zabiegów weterynaryjno-zootechnicznych na fermie

Ferma trzody chlewnej jest miejscem produkcji żywca wieprzowego. Produkcja fermowa zorganizowana jest w odpowiednio dobranym cyklu produkcyjnym, który określa częstotliwość wykonywania określonych prac typu: odsadzenia, krycia, przemieszczenia itd.

            W Polsce najpopularniejszymi cyklami produkcji są cykl tygodniowy, gdzie co tydzień w te same dni wykonuje się te same prace, oraz cykl trzy tygodniowy, gdzie określone prace wykonuje się również w te same dni tygodnia tyle, że nie co tydzień, tylko co trzeci tydzień. Pośród „tysięcy” prac planowych na fermie nie możemy zapominać również o przestrzeganiu podstawowych zasad czyszczenia obiektu oraz higieny stosowanych zabiegów weterynaryjno-zootechnicznych.

Podstawową czynnością niezbędną do zachowania zrównoważonej produkcji jest bez wątpienia czyszczenie pomieszczeń produkcyjnych mające na celu ograniczenie liczby lub eliminację patogenów z otoczenia zwierząt.

4 podstawowe etapy skutecznej eliminacji patogenów z powierzchni chlewni

Etap I – Sprzątanie

Pierwszym niezwykle ważnym elementem eliminacji niekorzystnych drobnoustrojów z chlewni jest sprzątanie – czyszczenie obiektu. W praktyce nie jest to nic innego, jak usunięcie materiału organicznego z danego pomieszczenia, tj. obornika w systemie ściołowym lub płynnych i/lub wyschłych odchodów w systemie bezściółkowym lub rusztowym utrzymania świń. Do czyszczenia obiektu używane są zwykle: sprzęt mechaniczny np. małe ładowarko-spycharki, ładowarki teleskopowe itp., skrobaczki, miotły, łopaty. Generalnie dobrze zorganizowane sprzątanie nie powinno zajmować bardzo dużo czasu. Najbardziej pracochłonnym zadaniem jest zwykle opróżnianie oraz ewentualne demontowanie koryt, karmników i/lub tubomatów paszowych.

Celem czyszczenia obiektu jest usunięcie jak największej ilości materii organicznej z danej powierzchni, co stanowi podstawę do drugiego etapu, czyli mycia. W trakcie czyszczenia obiektu, zwykle demontowane są również te elementy wyposażenia chlewni, których nie dałoby się dobrze umyć bez wykonania czynności demontażu.

Etap II – Mycie

Mycie danego obiektu jest zajęciem najbardziej czaso- i pracochłonnym dla osób z obsługi chlewni. Z drugiej zaś strony, dobrze wykonane mycie eliminuje ponad 99% mikroorganizmów z powierzchni danego pomieszczenia.

Głównym celem mycia jest usunięcie pozostałości organicznych, wciąż obecnych na danej powierzchni po uprzednim etapie czyszczenia. Do mycia powierzchni używane są głównie urządzenia – myjki wysokociśnieniowe.