Skróty wybranych artykułów

Zbigniew Domagalski

Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach

Oddział w Poznaniu

 

Postępowanie z ziarnem po żniwach

 

Jak co roku, w okresie żniw powracają problemy związane ze zbiorem i zagospodarowaniem olbrzymiej masy ziaren. Najwięcej zebranego ziarna, 59-73%, średnio rocznie 66,5% zbiorów własnych przeznacza się na pasze.

 

Zebrane ziarno zbóż bez względu na jego przeznaczenie musi spełniać określone wymagania jakościowe, tzn. powinno być dojrzałe, zdrowe, dobrze wykształcone, o swoistym zapachu i kolorze, beż zapachu stęchłego, fermentacji, bez objawów zjełczenia, pleśni i bez porażenia szkodnikami zbożowymi. Ziarno to nie powinno być bardziej wilgotne niż 14%, a zawartość zanieczyszczeń nie może przekroczyć 6%. Temperatura ziarna nie powinna przekraczać 17°C.

Wobec tak sformułowanych wymagań konieczne jest dostosowanie magazynów w gospodarstwach do szybkiego i zmechanizowanego odbioru ziarna oraz wyposażenia ich w maszyny i urządzenia niezbędne do przyjęcia ziarna luzem oraz do jego zabezpieczenia i zmagazynowania.

Zebrane kombajnem ziarno, często o wilgotności 14% i temperaturze powyżej 17°C, jest nieprzydatne do przechowywania i dlatego przed zmagazynowaniem powinno być poddane konserwacji.

 

Czym przeładować zboże?

Trudno wyobrazić sobie ręczny przeładunek wielu ton zbóż lub przenoszenie ziarna na strych, podczas gdy szybko trzeba odebrać je od wydajnych kombajnów i rozładować w punkcie przyjęciowym. Bezproblemowe przyjęcie ziarna z pola zależy głównie od odpowiednio zaprojektowanych rezerw w punkcie przyjęcia. Kosz przyjęciowy powinien być dłuższy o 2 m od najdłuższej przyczepy i powinien pomieścić przynajmniej jeden transport ziarna. Kosze przyjęciowe wykonane z blachy powinny mieć gładkie i nachylone pod odpowiednim kątem ściany. Przenośniki przyjmujące ziarno powinny mieć taką wydajność, która umożliwi szybkie odbieranie ziarna. W praktyce stosowane są:

– przenośniki ślimakowe (śrubowe),

– pneumatyczne,

– kubełkowe,

– zgarniakowe typu redler.

W gospodarstwach najczęściej stosuje się przenośniki ślimakowe i pneumatyczne. Przenośniki ślimakowe mają prostą budowę i umożliwiają prostoliniowe przemieszczanie ziarna, co w pewnym stopniu ogranicza ich zastosowanie. Prosta konstrukcja ma wpływ na ceny, które są do zaakceptowania również przez właścicieli małych gospodarstw.

Zaletami przenośników ślimakowych są łatwość obsługi i konserwacji oraz niski koszt eksploatacji. Można nimi transportować zboże w magazynach płaskich oraz w silosach z dnem płaskim i stożkowym.

 

Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

 

Znaczenie siary w żywieniu prosiąt

 

Wielkość produkcji siary i mleka ma podstawowe znaczenie dla przeżywalności oraz wzrostu prosiąt w okresie przed i po odsadzeniu od, a wielkość spożycia siary decyduje o przeżywalności w okresie pierwszych dni po urodzeniu.

 

Mleko matki jest wyłącznym pokarmem prosiąt w pierwszych dniach życia. Nowo narodzone prosięta dla prawidłowego rozwoju wymagają odpowiedniej ilości siary w ciągu kilku godzin po urodzeniu, a następnie odpowiedniej ilości mleka przynajmniej przez pierwsze 3 dni życia. Ilość i jakość siary i mleka decydują o wynikach odchowu prosiąt. Siara jest głównym czynnikiem decydującym o przeżywalności i rozwoju prosiąt, dostarczając przeciwciał istotnych w odporności prosiąt i energii potrzebnej w procesach termoregulacji i wzrostu. Wpływa również na rozwój przewodu pokarmowego i regulację poziomu glukozy we krwi. Wzrost masy ciała przez pierwsze 24 godziny po urodzeniu zależy od wielkości pobrania siary, a wczesna śmiertelność prosiąt jest w dużej mierze związana z niedostatecznym pobraniem siary, która jest źródłem energii i przeciwciał. W badaniach wykazano, że 82% prosiąt, które nie pobrały odpowiedniej ilości siary nie przeżyło pierwszych 3 dni życia.

Poprawa przeżywalności prosiąt może być osiągnięta przez zwiększenie pobrania siary, co zależy od zdolności loch do produkcji siary i prosiąt do jej pobrania. Produkcja siary rozpoczyna się przed porodem i trwa do 48 godz. po porodzie. W czasie laktacji siara jest stopniowo przekształcana w mleko, a proces ten rozpoczyna się już podczas pierwszych 12 godz. po porodzie.

Produkcja siary jest bardzo zróżnicowana pomiędzy lochami. W badaniach wykazano, że w okresie pierwszych 24 godz. po porodzie średnia produkcja siary wynosiła 3,67 kg (od 1,91 do 5,31 kg). Produkcja siary nie jest związana z wielkością miotu (w odróżnieniu od produkcji mleka), mają na nią natomiast wpływ inne czynniki, takie jak: kolejność miotu, czas porodu, status zdrowotny i żywienie loch oraz genotyp. Na wielkość produkcji siary ma również wpływ masa urodzonych prosiąt oraz zróżnicowanie miotu. Prosięta charakteryzujące się większą masą ciała w większym zakresie stymulują lochy do produkcji siary (Devillers i in. 2007). Wyniki innych badań wskazują, natomiast, że lochy mające różniące się wielkością i masą mioty odznaczają się podobną produkcją siary (Quensel, 2011). Wzrost liczby prosiąt martwo urodzonych ma natomiast negatywny wpływ na produkcję siary. Zwiększona  produkcja siary może być uzyskana poprzez ograniczenie stresu przed, w trakcie i po porodzie, istotne znaczenie ma również nieograniczony dostęp loch do wody.

 

 

 

Jarosław Ptak, Martyna Snopkiewicz

Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”

 

Co oferuje producentom świń Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020?

 

Środki finansowe przeznaczone na realizację Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 wynoszą 13 513 295 000 euro, z czego 8 598 280 814 euro to finanse UE, natomiast 4 915 014 186 euro pochodzi z budżetu krajowego. Czy zostaną w pełni wykorzysne, to zależy tylko od zaangażowania beneficjentów. Wachlarz możliwości jest duży. W ramach PROW będzie realizowanych 15 działań, a wśród nich te, z których mogą skorzystać producenci trzody chlewnej. Poniżej opis interesujących nas programów.

 

1.    Modernizacja gospodarstw rolnych

 

Celem wsparcia jest zwiększenie rentowności i konkurencyjności, m.in. w obszarze rozwoju produkcji prosiąt. Budżet całego działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”, które obejmuje również wsparcie rozwoju produkcji mleka, produkcji bydła mięsnego oraz operacje związane z racjonalizacją technologii produkcji, wprowadzeniem innowacji, zmianą profilu,  zwiększeniem  skali, bądź poprawą jakości produkcji lub zwiększeniem wartości dodanej produktu wynosi 2 401 064 486 euro.

Restrukturyzacja gospodarstwa prowadzi do wzrostu wartości dodanej brutto w gospodarstwie (GVA) co najmniej o 10% w odniesieniu do roku bazowego w okresie 5 lat od dnia przyznania pomocy. Beneficjent prowadzi w gospodarstwie uproszczoną rachunkowość od dnia przyznania pomocy.

 

Beneficjent, czyli kto może ubiegać się o wsparcie?

§  Rolnik prowadzący działalność rolniczą w celach zarobkowych lub grupa rolników.

§  W przypadku rolnika będącego jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, o pomoc może ubiegać się jedynie spółka osobowa.

§  Grupę rolnikow stanowi co najmniej dwóch rolników, ktrórzy ubiegają się wspólnie o pomoc w ramach tego poddziałania w celu zrealizowania inwestycji zbiorowej.

§  Wsparcie skierowane jest do gospodarstw rolnych o wielkości ekonomicznej od 10 tys. euro do 200 tys. euro.

§  Wsparcie gospodarstwa o powierzchni do 300 ha.

§  W przypadku grupy rolników – warunek posiadania gospodarstwa powinien być spełniony przez każdego z rolników tworzących grupę, jednakże dopuszcza się, aby nie miało wymaganej minimalnej wielkości ekonomicznej, jeżeli:

§  w wyniku realizacji operacji taką wielkość osiągnie,

§  suma wielkości ekonomicznej gospodarstw rolników tworzących grupę wynosi minimum 15 tys. euro.

Żadne z gospodarstw rolników tworzących grupę nie może mieć  większej, niż wskazane powyżej, maksymalnej wielkości ekonomicznej lub powierzchni. W przypadku inwestycji w produkcję prosiąt – minimalna liczba loch po zrealizowaniu operacji ma wynosić 50 szt.

 

 

 

Tadeusz Bakuła

Katedra Prewencji Weterynaryjnej i Higieny Pasz

Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

 

Afrykański pomór świń – bioasekuracja i dezynfekcja

 

Afrykański pomór świń znajduje się na liście chorób Międzynarodowego Urzędu ds. Zdrowia Zwierząt (Word Organisation for Animal Heath, OIE) podlegających obowiązkowi zgłaszania i urzędowego zwalczania. Jest groźną, nieuleczalną, wysoce zakaźną i zaraźliwą, wirusową chorobą świń domowych wszystkich ras oraz dzików.

 

Rezerwuarem wirusa mogą być dzikie świnie afrykańskie (bush pigs), guźce (warthogs) oraz kleszcze z gatunku Ornithodorus. Ludzie i inne gatunki zwierząt nie są wrażliwe na zakażenie ASFV. Chorobę charakteryzują wysoka gorączka, znaczne powiększenie śledziony, wybroczynowość oraz sięgająca 100% śmiertelność. W związku z zakazem leczenia zwierząt chorych oraz brakiem szczepionek przeciwko ASF choroba zwalczana jest wyłącznie metodami administracyjnymi, poprzez wybijanie stad zakażonych i ze strefy zapowietrzonej.

 Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus ASF (ASFV) klasyfikowany jako rodzaj Asfivirus w obrębie rodziny Asfarviridae. Charakteryzuje się on znaczną oporność na działanie czynników środowiskowych np. temperatury czy czynników chemicznych. W chłodzonym mięsie świń zakażonych, po 5 miesiącach stwierdzono obecność zakaźnego wirusa, w szpiku kostnym zidentyfikowano go po 6 miesiącach, we krwi przechowywanej w temperaturze pokojowej zarazek utrzymywał się w stanie zakaźnym przez 10-18 tyg., a w kale – 11 dni. W temperaturze 5°C swoją zjadliwość utrzymywał przez 6 lat, a w temperaturze pokojowej przez 18 miesięcy, natomiast jest wrażliwy na wysokie temperatury – szybko ginie w temperaturze 55°C po 45 min., a w temperaturze 60°C już po 20-30 minutach.

Wirus ASF jest oporny na wysychanie i gnicie. Jest on także oporny na zmiany pH, niektóre szczepy utrzymują żywotność przez 2 godz. przy pH od 1,9 do 13,4.

Te cechy wirusa ASF powodują niezwykle trudny dobór środków dezynfekcyjnych. Z wcześniejszych doświadczeń zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, preparatem z wyboru była soda żrąca, która obecnie jest wycofana z użycia.

  Podstawową metodą zapobiegania szerzeniu się tej zarazy, poza wybijaniem wrażliwych zwierząt w ognisku choroby i w obszarze zapowietrzonym, są solidnie przestrzegane zasady bioasekuracji.  

 

 

Mariusz Soszka

Doradca żywieniowy, Ostrówek

 

Ważyć, liczyć, zapisywać!

 

Niska opłacalności produkcji świń wymusza na producentach konieczność zwiększania efektywności chowu oraz rozsądnego ograniczania kosztów. Jednym z niezbędnych narzędzi służących do oceny aktualnej efektywności chowu jest szczegółowa ewidencja produkcji zawierająca wszelkie parametry produkcyjne uzyskiwane w chlewni.

 

Wielu producentów uważa, że „dobre czasy” dla produkcji świń minęły, niektórzy dodają, że bezpowrotnie, a ceny uzyskiwane za kilogram żywca w skupie nie są adekwatne do ponoszonych kosztów. Z drugiej strony, mamy w Polsce chlewnie, których właściciele twierdzą, że pomimo niskiej ceny żywca oni na produkcji świń zarabiają.

Wiadomo, że o opłacalności chowu nie decyduje wyłącznie cena uzyskiwana za kilogram mięsa wieprzowego w skupie, ale również ogólne koszty poniesione na jego wyprodukowanie. Z licznych rozmów z rolnikami prowadzonych w trakcie spotkań szkoleniowych oraz w indywidualnych gospodarstwach wynika, że pomimo stale poruszanej w prasie branżowej, czy na różnego rodzaju szkoleniach, tematyki liczenia kosztów produkcji na dzień dzisiejszy tylko nieliczni producenci są świadomi wielkości nakładów, jakie ponoszą na wyprodukowanie kilograma mięsa i tylko oni wiedzą czy produkcja świń w ich gospodarstwie jest opłacalna.

Należy zdać sobie sprawę, że w niedalekiej przyszłości, na rynku pozostaną wyłącznie producenci, którzy kontrolują efekty produkcyjne osiągane zarówno w zakresie rozrodu, jak również odchowu prosiąt i tuczu. Tylko tacy producenci będą posiadali dane produkcyjne umożliwiające kontrolowanie efektywności i opłacalności chowu w powtarzalnych okresach.

Analiza tych danych jasno wskaże miejsca – rezerwy, których wykorzystanie może przyczynić się do ograniczenia kosztów produkcji oraz umożliwi podejmowanie racjonalnych decyzji produkcyjnych, przez co wpłynie na ograniczenie występowania sytuacji kryzysowych, ułatwi przewidywanie efektów oraz planowanie długofalowego rozwoju.

 

Ewidencja produkcji, czyli wszystko, co jest potrzebne do oceny prawidłowości i efektywności chowu

 

Producenci świń pytani o efekty produkcyjne uzyskiwane w swoich chlewniach, m.in. o liczbę prosiąt żywo i martwo urodzonych, odsadzonych, padłych do 7 dnia życia, padłych do odsadzenia w ogromnej większości nie są w stanie udzielić rzetelnych informacji. Jeszcze więcej trudności sprawiają odpowiedzi na temat masy ciała urodzonych i odsadzonych prosiąt oraz przyrostów dobowych osiąganych w poszczególnych etapach tuczu.

Często na kłopotliwe, licznie zadawane pytania producenci mają jedną odpowiedź, mianowicie że nie mają czasu i możliwości, aby wykonywać wszelkie pomiary i rejestrować wszystkie parametry. Okazuje się jednak, że ogromną większość danych potrzebnych do ewidencji produkcji można pozyskać bez wprowadzania wielu dodatkowych czynności w przypadku, kiedy uda nam się odpowiednio zorganizować pracę.

W celu oszacowania efektywności i opłacalności prowadzonego chowu świń każdy producent powinien systematyczne i dokładne prowadzić obserwacje i dokonywać następujących pomiarów:

·         liczba loch powtarzających ruję, liczba poronień, częstotliwość oproszeń;

·         liczba prosiąt urodzonych żywo i martwo;

·         masa miotu lub pomiar indywidualnej masy ciała każdego prosięcia;

·         wielkość upadków prosiąt do 7 dnia życia wraz ze wskazaniem ich przyczyn;

·         masa miotu lub pomiar indywidualnej masy ciała każdego prosięcia w 28 dniu życia;

·         wielkość upadków prosiąt do 28 dnia życia wraz ze wskazaniem ich przyczyn;

·         zużycie paszy w poszczególnych fazach odchowu;

·         straty zwierząt z odnotowaniem ich przyczyn,

·         pomiar masy ciała przed ubojem,

·         pomiar mięsności po uboju.

Dodatkowo, na bieżąco powinien być prowadzony monitoring stanu zdrowia i zachowania loch, prosiąt i tuczników.