Krzysztof Lipiński

Instytut Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa,

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Żywienie knurków

Ze względu na bardzo duże znaczenie knura w rozrodzie, należy zwrócić szczególną uwagę na jego poprawne żywienie już w okresie odchowu. Żywienie może wpływać na wiek osiągnięcia dojrzałości płciowej oraz stopień rozwoju płciowego.

Wymienione cechy, istotne z punktu widzenia użytkowania rozpłodowego, mogą być pogorszone przez niewłaściwe żywienie i złe warunki utrzymania. Z drugiej strony, żywienie może poprawić użytkowość rozpłodową. Uzyskanie dobrego libido, wysokiej produkcji nasienia i płodności wiąże się z pokryciem specyficznych potrzeb knurków. Na tym etapie rozwoju knura głównym celem powinno być osiągnięcie przez zwierzę dojrzałości płciowej w normalnym czasie.

Żywienie w okresie wychowu może wpłynąć na osiągnięcie dojrzałości płciowej. Dutt i Barnhart (1959) żywiąc rosnące knurki na poziomie 100, 70 i 50% wymagań określonych w normach amerykańskich (NRC) obserwowali zróżnicowanie wieku osiągnięcia dojrzałości płciowej, który zmieniał się od 203 do 212 dni. Masa ciała była znacząco zróżnicowana i wynosiła odpowiednio: 101, 78 i 61 kg. Kim i in. (1977) również zaobserwowali, że zmniejszenie pobrania paszy wpłynęło na opóźnienie osiągnięcia dojrzałości płciowej. Obniżenie pobrania paszy o 30% wpłynęło na opóźnienie wieku osiągnięcia dojrzałości płciowej o 42 dni (knurki czystorasowe) i 30 dni (knurki mieszańce). W innych badaniach (Uzu, 1979) wykazano, że knurki żywione dietą o małej zawartości białka (120 g/kg) w porównaniu z knurkami, które otrzymywały 180 lub 230 g białka na kilogram mieszanki odznaczały się niższymi przyrostami masy ciała. Od knurków ze wszystkich grup pobierano nasienie po osiągnięciu masy ciała 88 kg. Wiek pierwszego pobrania był jednak zróżnicowany 193 (120 g), 182 (180 g) i 177 dni (230 g białka w kg mieszanki).

Przedstawione dane wskazują, że żywienie podczas odchowu może wpływać zarówno na wiek dojrzałości jak i stopień rozwoju płciowego młodych knurków.

W normalnych warunkach knurki osiągają dojrzałość płciową w wieku 5-8 miesięcy, kiedy ważą ok. 80-120 kg. Knurki powinny ważyć w wieku 6,5-7 miesięcy średnio 120 kg. W praktyce daje to przyrosty dobowe od urodzenia na poziomie ok. 600 g/dzień. W okresie od 25 do 120 kg przyrosty te kształtują się na poziomie 750 g/dzień. Bezpośrednio po osiągnięciu dojrzałości płodność knura nie jest wysoka i wzrasta, aż osiągnie maksimum w wieku 15-18 miesięcy, kiedy w ejakulacie pojawia się 20-100×109 plemników w 200-400 ml nasienia.

W okresie miedzy pierwszym a drugim rokiem życia wskazane jest żywienie knurów na poziomie zapewniającym przyrosty masy ciała ok. 180 – 250 g/dziennie (65 – 90 kg/rok). Po przybyciu knura na fermę istotne jest kontrolowanie masy ciała i kondycji. Nadmierny przyrost masy ciała lub otłuszczenie wpływają negatywnie na możliwości fizyczne knura i mogą w późniejszym okresie powodować problemy z kończynami. Zbyt skąpe natomiast żywienie wpływa nie tylko na kondycję, ale również na jakość i ilości plemników

Zygmunt Pejsak

Zakład Chorób Świń

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Zasady uwalniania stad od mykoplazmowego zapalenia płuc

Mykoplazmowe zapalenie płuc (Mycoplasmal pneumoniae of swine – MPS) określane niekiedy mianem enzootycznej pneumonii świń (enzootic pneumonia, EP) jest chorobą układu oddechowego świń, powodującą ogromne straty ekonomiczne w produkcji trzody chlewnej. Choroba ta występuje na wszystkich kontynentach, w tym we wszystkich krajach, w których prowadzona jest intensywna produkcja trzody chlewnej.

W krajach tych, do których zaliczyć można również Polskę, choroba ta występuje praktycznie we wszystkich chlewniach (w 90 – 100% gospodarstw produkujących świnie). W Wielkiej Brytanii chorobę tą stwierdza się w ponad 90% stad świń, zaś w stadach dotkniętych ostrą postacią MPS zmiany patologiczne, typowe dla tej choroby, stwierdza się w płucach u ponad 90% ubijanych w wadze 80-90 kg tuczników. Ostatnio przeprowadzone badania przeglądowe stad świń w Belgii, Hiszpanii, Niemczech i we Włoszech (2008) wykazały, że w ponad 90% stad zlokalizowanych na terenie tych krajów stwierdza się obecność seroreagentów dla Mycoplasma hyopneumoniae (Mhp). Podobna sytuacja ma miejsce w Polsce – przede wszystkim w gospodarstwach średnio i wielkotowarowych. Zmiany zapalne w płucach stwierdza się u około 40-50% ubijanych w naszym kraju świń.

Skutkiem MPS jest opóźnienie rozwoju prosiąt, warchlaków oraz tuczników, pogorszenie wskaźnika wykorzystania paszy, wydłużenie czasu tuczu, zwiększona śmiertelność i koszty interwencji weterynaryjnych.

Pierwotnym czynnikiem etiologicznym MPS jest Mhp. W jej rozwoju często wtórnie uczestniczą: jeden lub więcej gatunków warunkowo chorobotwórczych drobnoustrojów, np. Pasteurella multocida lub Streptococcus suis.

Szerzenie się zakażeń i choroby w stadzie

Nowo narodzone prosięta mogą ulegać zakażeniu przez Mhp niebawem po urodzeniu od loch, względnie drogą aerogenną za pośrednictwem zawierających ten drobnoustrój aerozoli. Istniej też możliwość zakażenia horyzontalnego między prosiętami. Choroba szerzy się stosunkowo wolno, doświadczalnie wykazano, że współczynnik szerzenia się infekcji waha się w granicach 3 – 3,5 co oznacza, że w ciągu 3 tygodni od jednego zainfekowanego prosięcia zakaża się 3 – 3,5 osobników. Źródłem pionowego zakażenia – od matki do prosiąt – są częściej pierwiastki niż lochy wieloródki. Okresy utrzymywania się nosicielstwa M. hyopneumoniae u prosiąt ssących przedstawiają się różnie (od 2-14 tygodni).

Skutkiem infekcji może być wystąpienie ze strony układu oddechowego objawów chorobowych, włącznie do zejść śmiertelnych u świń w wieku od 3-20 tygodni.

Wcześniejsze odsadzanie (< 3 tygodnie) może ograniczyć transmisję Mhp od lochy do potomstwa, ale nie jest to dozwolone w krajach członkowskich Unii Europejskiej.