W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi odbyło się dziś spotkanie koordynacyjne instytucji działających w obszarze rolnictwa, dotyczące pomocy rolnikom, których gospodarstwa znajdują się na terenach objętych powodzią. Podczas zorganizowanej po zakończeniu spotkania konferencji prasowej minister rolnictwa i rozwoju wsi Czesław Siekierski, sekretarz stanu Michał Kołodziejczak, podsekretarz stanu Adam Nowak oraz dyrektor generalny MRiRW Bogusław Wijatyk wymienili formy pomocy i podejmowane przez resort oraz pozostałe instytucje działania.

Ocena skali strat

– Od samego początku, już w pierwszych dniach powodzi, byliśmy zaangażowani w ocenę szkód spowodowanych powodzią. Na terenie województwa opolskiego wiceminister Adam Nowak spotkał się z przedstawicielami służb i instytucji związanych z rolnictwem. Instytucje te, posiadające swoje struktury w terenie, mają pełne rozeznanie sytuacji i utrzymują stały kontakt z rolnikami, co pozwala na bieżące monitorowanie wydarzeń – poinformował minister Czesław Siekierski.

W województwach dotkniętych powodzią 17 i 18 września 2024 r. odbyły się narady służb podległych Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi, tj. oddziałów wojewódzkich ARiMR, KOWR, IJHARS, PIORiN, Inspekcji Weterynaryjnej i Ośrodków Doradztwa Rolniczego. 17 września naradom w województwie opolskim przewodniczył podsekretarz stanu Adam Nowak, a 18 września w województwie dolnośląskim – dyrektor generalny Bogusław Wijatyk. Podobne spotkanie na terenie województwa opolskiego i dolnośląskiego jest zaplanowane na 20 września.

– W tych rejonach, gdzie woda już opadła, można ocenić poziom strat w gospodarstwach rolnych – stwierdził szef resortu rolnictwa i zapowiedział wizyty wiceministrów Michała Kołodziejczaka i Adama Nowaka na tych terenach.

Minister Siekierski przypomniał, że zwrócił się do wojewodów z prośbą o powoływanie komisji szacujących straty spowodowane powodzią w gospodarstwach rolnych.

– Dzięki oszacowaniu przez komisję skali strat, będziemy w stanie określić wielkość potrzebnej rolnikom pomocy finansowej – wyjaśnił minister.

Odpowiadając na pytania dziennikarzy, szef resortu rolnictwa poinformował, że na tym etapie można już stwierdzić dużą skalę zniszczeń zasiewów rzepaku – obfite opady sprawiły, że nasiona spłynęły. Są także straty w uprawach buraków, ziemniaków i kukurydzy, które nie zostały zebrane, ale dokładna wielkość tych strat nie jest jeszcze znana.

Zawieszenie kontroli

Zgodnie z decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w rejonach dotkniętych powodzią zostały zawieszone kontrole realizowane w ramach działań planowych jednostek podległych Ministrowi. Prowadzone będą jedynie kontrole dotyczące bezpieczeństwa żywności, pasz oraz ochrony zdrowia zwierząt.

– Zawiesiliśmy wszelkiego rodzaju kontrole, z wyjątkiem tych związanych z bezpieczeństwem żywności, pasz oraz ochroną zwierząt, aby odciążyć rolników – wyjaśnił minister Siekierski.

Przekazywanie pasz

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zalecił Dyrektorowi Generalnemu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR), aby zwrócił się do spółek hodowli roślin i zwierząt, nad którymi sprawuje bezpośredni nadzór, a także do gospodarstw dzierżawiących duże obszary ziemi rolnej oraz innych większych producentów rolnych, z prośbą o przekazywanie pasz objętościowych, pasz treściwych, zboża oraz materiału siewnego i innych pilnie potrzebnych środków do produkcji rolnej, gospodarstwom rolnym poszkodowanym w wyniku powodzi. Koordynacją tej pomocy będzie zajmował się KOWR.

Jak poinformował dyrektor generalny MRiRW Bogusław Wijatyk, weryfikacją potrzeb w zakresie pasz będą zajmowały się Ośrodki Doradztwa Rolniczego. – Niestety zdarzają się nadużycia, próby wykorzystania sytuacji, aby uzyskać nieuprawnioną pomoc. Dzięki działaniom ODR zyskamy pewność, że pasza trafi do najbardziej potrzebujących rolników – powiedział dyrektor generalny.

Zwiększone zaliczki na dopłaty bezpośrednie

– Zaliczki na płatności bezpośrednie będą zwiększone, a płatności przyspieszone – zapowiedział minister Siekierski.

Rolnicy z terenów powodziowych będą otrzymywać zaliczki w ramach dopłat bezpośrednich w pierwszej kolejności.

Zachowanie prawa do płatności rolników dotkniętych powodzią

W związku z ogłoszeniem stanu klęski żywiołowej w południowo-zachodniej części kraju Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowało rozporządzenie, w którym uznaje te obszary za objęte działaniem siły wyższej lub wystąpieniem nadzwyczajnych okoliczności. Zgodnie z przepisami rozporządzenia rolnicy z tych obszarów są zwolnieni z obowiązku złożenia do kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) pisemnego oświadczenia o wystąpieniu siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności.

Ponadto wobec tych rolników nie będą stosowane kary za niespełnienie wymogów dotyczących przyznawania płatności, jak również za niespełnienie norm warunkowości.

Jednocześnie rolnicy ci zachowują prawo do otrzymania płatności.

Wniosek do KE o uruchomienie pomocy z rezerwy rolnej

Minister Czesław Siekierski skierował już do Komisji Europejskiej polski wniosek o uruchomienie środków z rezerwy rolnej.

– W najbliższy poniedziałek będę o tym mówił na posiedzeniu Rady Ministrów Rolnictwa UE – zapowiedział minister szef resortu rolnictwa.

Wsparcie z PROW 2014-2020

Wiceminister Adam Nowak poinformował, że resort planuje na pomoc dla gospodarstw rolnych dotkniętych powodzią wykorzystać m.in. środki pozostałe z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2014-2020 – w ramach „Działania na przywracanie potencjału gospodarstw rolnych dotkniętych klęskami żywiołowymi”.

Wsparcie z KPO

Podsekretarz stanu Adam Nowak wskazał również na możliwe formy pomocy pochodzące ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), wśród których znalazła się pomoc finansowa na realizację inwestycji wodno-kanalizacyjnych czy dotyczących retencji wodnej.

Ministerstwo planuje także stworzenie podstawy prawnej do wprowadzenia preferencyjnych warunków wsparcia i realizacji przedsięwzięć KPO dla rolników, przetwórców i gmin z terenów objętych powodzią, w tym np. wyższych stawek wsparcia i dłuższych terminów na realizację przedsięwzięć.

Pozostałe formy pomocy

Jak poinformowali uczestnicy konferencji prasowej, w resorcie są prowadzone działania, aby rolnicy poszkodowani przez powódź mogli też korzystać z następujących form wsparcia:

• ulgi podatkowe – jak poinformował minister Siekierski, resort rolnictwa będzie o nie zabiegać w Ministerstwie Finansów;
• możliwość odroczenia, umorzenia lub rozłożenia na raty zobowiązań finansowych w KRUS i KOWR;
• pomoc finansowa dla szkół na organizację wyjazdów szkolnych dla dzieci z terenów rolniczych  oraz dla Ochotniczej Straży Pożarnej – z funduszu składkowego KRUS w ramach ubezpieczenia społecznego rolników;
• pomoc organizowana przez Krajową Radę Izb Rolniczych (KRIR);

Podsekretarz stanu Adam Nowak przekazał także informację o trwających pracach nad rozporządzeniem przewidującym wzmocnienie potencjału Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS). – Potrzebne jest wsparcie Inspekcji, teraz także w związku z koniecznością kontroli produkcji roślinnej na terenach objętych powodzią – podkreślił wiceminister.

Przywrócenie możliwości produkcyjnych

Jak stwierdził wiceminister Adam Nowak, obok zdrowia i życia ludzi niezwykle ważne jest przywracanie potencjału produkcyjnego obszarów dotkniętych powodzią.

Wiceminister Michał Kołodziejczak poinformował, że stacje chemiczno-rolnicze będą nieodpłatnie wykonywały badania gleb na terenach powodziowych.

– Resort rolnictwa zapewnia darmowe badania gleb z zalanych terenów oraz wydłuża czas na przystosowanie gospodarstw – powiedział.

Notyfikacja programu pomocy

– Przygotowujemy program pomocy, który przekażemy do notyfikacji KE. Nie przewidujemy tu problemów, ponieważ wykorzystujemy w nim rozwiązania zastosowane wcześniej, przy wystąpieniu innych klęsk żywiołowych – zapowiedział minister Czesław Siekierski.

Bezpieczeństwo żywności

Minister Czesław Siekierski przypomniał, że wszelkie pasze objętościowe, treściwe oraz zboża zalane wodą powodziową nie nadają się do użytku i muszą być zutylizowane. – Produkty z terenów zalanych wodą powodziową są zakażone i nie mogą być wykorzystane ani jako pasza, ani w innych celach – ostrzegł szef resortu rolnictwa.

– Dziękujemy inspekcjom i służbom za ich pracę, a zwłaszcza Głównemu Inspektoratowi Weterynarii (GIW) za bieżące monitorowanie sytuacji w zakresie bezpieczeństwa zwierząt gospodarskich. Pozwoliło to uniknąć dużych strat, gdyż zwierzęta udało się w porę ewakuować – powiedział wiceminister Adam Nowak.

Podziękowania dla wolontariuszy

Uczestnicy konferencji prasowej podziękowali wolontariuszom zaangażowanym w pomoc powodzianom. Jak podkreślili, wśród osób pomagających są rolnicy, członkowie organizacji społecznych oraz strażacy z OSP, którzy szczególnie aktywnie i z wielkim zaangażowaniem pomagają na dotkniętych powodzią wsiach.

Sprawa rolnika ukaranego za prowadzenie produkcji rolnej

Minister Czesław Siekierski, przy okazji dzisieszej konferencji prasowej, poruszył także głośny obecnie temat rolnika, Szymona Kluki, który został obciążony dużymi kosztami odszkodowania dla sąsiadów, z tytułu zmniejszenia wartości ich działek z powodu prowadzenia chowu trzody chlewnej.

– Dziś w godzinach popołudniowych planujemy odwiedzić to gospodarstwo. Wieś jest miejscem produkcji rolnej, a rolnicy są powołani do jej prowadzenia dla nas, dla konsumentów. Potrzebne są działania na szczeblu krajowym i zmiany w ustawodawstwie, aby nie dochodziło do takich sytuacji w przyszłości – powiedział minister.

Minister rolnictwa i rozwoju wsi Czesław Siekierski zwrócił się dziś do wojewodów z prośbą o powoływanie, po opadnięciu wód powodziowych, najszybciej jak będzie to możliwe, komisji szacujących straty w gospodarstwach rolnych.

Decyzją ministra Czesława Siekierskiego w rejonach dotkniętych powodzią zostają zawieszone kontrole realizowane w ramach działań planowych jednostek podległych Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Prowadzone będą jedynie kontrole dotyczące bezpieczeństwa żywności oraz pasz dla zwierząt.

Zboża, pasze treściwe i objętościowe, a także inne płody rolne zalane wodami powodziowymi nie nadają się do spożycia przez ludzi, a także do skarmiania zwierząt. Mogą być one wykorzystywane jedynie do celów przemysłowych.