Uncategorized

X Forum Rolników i Agrobiznesu w Poznaniu pokazało, że polskie rolnictwo stoi dziś na rozdrożu. Z jednej strony – dynamiczny rozwój eksportu i rosnąca konkurencyjność. Z drugiej – zagrażające umowy handlowe z krajami trzecimi, wzrost kosztów produkcji oraz obawy o uczciwe zasady gry na unijnym rynku. W Poznaniu debatowano o przyszłości i stabilności WPR, koniecznych reformach, a minister Stefan Krajewski połączył się z uczestnikami z Uzbekistanu, gdzie prowadzi rozmowy dotyczące otwierania nowych rynków zbytu dla polskiej żywności.

Forum otworzył wykład prof. Wawrzyńca Czubaka, który przypomniał, że fundamentem WPR zawsze było bezpieczeństwo żywnościowe i stabilność dostaw, a nie wyłącznie cele klimatyczne. Ostrzegł również, że planowane powiązanie WPR z krajowymi Programami Partnerstwa może prowadzić do zróżnicowania poziomu pomocy między państwami członkowskimi, co grozi osłabieniem jednolitego rynku.

Głównym punktem tegorocznej edycji Forum, była debata z udziałem m.in. ministra Stefana Krajewskiego, wiceministra Adama Nowaka, senatora Ryszarda Bobera, byłego ministra rolnictwa Artura Balazsa oraz rolnika i działacza społecznego Damiana  Murawca.

WPR pod presją: czy Unia zapewni rolnikom stabilność?

Jako pierwszy głos zabrał obecny na sali wiceminister rolnictwa Adam Nowak. Wskazywał, że sytuacja polskiego rolnictwa, choć silna, staje wobec narastających wyzwań.

– Czas prostych przewag konkurencyjnych, takich jak niskie koszty pracy czy ziemi, skończył się – podkreślał.

Wiceminister odniósł się także do protestów rolniczych w Europie: – To nie jest problem tylko Polski. Protesty zaczęły się w Niemczech, były we Francji, w całej Europie rolnicy mają podobne obawy.

Wiceminister Nowak zwrócił uwagę, że poprzednia perspektywa WPR nadmiernie przesunęła akcenty na cele klimatyczne, marginalizując kwestię bezpieczeństwa żywnościowego.

– Jeśli sytuacja ekonomiczna rolników nie pozwoli na kontynuowanie produkcji, to żadne cele środowiskowe nie zostaną zrealizowane – podkreślił.

Przedstawił także założenia 3 ważnych projektów ustaw planowanych przez resort, w tym wprowadzenie precyzyjnej definicji aktywnego rolnika oraz uregulowanie zasad dzierżawy gruntów rolnych i funkcji produkcyjnych wsi. Tutaj wiceminister Nowak wskazał, że rozwój polskiej hodowli zwierzęcej  wymaga ochrony np.: przed lokalnymi protestami przeciw inwestycjom oraz niejasnymi procedurami środowiskowymi, co ma zostać rozwiązane wspomnianą już ustawą o funkcjach produkcyjnych wsi:

– Jeżeli rolnik chce wybudować nową fermę czy biogazownię, musi mieć do tego warunki. Bez tego nie utrzymamy konkurencyjności – podkreślił.

Wiceminister Nowak podkreślił również konieczność wsparcia zarówno gospodarstw wysokotowarowych – gwarantujących bezpieczeństwo żywnościowe – jak i małych gospodarstw skracających łańcuch dostaw.

Połączenie z Uzbekistanu: minister Stefan Krajewski o nowych rynkach zbytu

Kluczowym punktem spotkania była obecność ministra Stefana Krajewskiego, który uczestniczył w forum zdalnie, będąc jednocześnie w Uzbekistanie, gdzie prowadzi rozmowy o eksporcie polskich owoców, mięsa oraz produktów mlecznych.

– Przeprowadzone spotkania na szczeblu ministerialnym, z branżą i sieciami handlowymi mają otwierać nowe rynki zbytu – powiedział.

Ponieważ temat umowy handlowej UE–Mercosur jest dla polskich rolników kluczowy,  minister Krajewski  przypomniał, że to nie Polska podpisuje umowę z krajami Mercosur,  robi to cała Unia Europejska.

– Podjęliśmy próbę zbudowania mniejszości blokującej. Niestety, obecnie brakuje państw gotowych ją współtworzyć poza Francją, z którą utrzymujemy wspólne stanowisko. Pozostałe kraje nie chcą dziś rozmawiać o mniejszości blokującej, uznając, że skoro ponownie – na wniosek Polski i Francji – pojawiły się dodatkowe zabezpieczenia, to temat został zamknięty – powiedział Krajewski.

Chodzi m.in. o tzw. hamulec bezpieczeństwa oraz o fundusz w wysokości 6,3 mld euro mający chronić interesy rolników i przetwórców.  – W naszej ocenie to kwota zdecydowanie niewystarczająca, o czym konsekwentnie mówimy i na co zwracamy uwagę – dodał minister Krajewski.

Podkreślił również, że skoro są branże, które mają zyskać na umowie między UE a państwami Mercosur, to część tych środków powinna trafić właśnie do rolników i przetwórców – tych, którzy poniosą największe koszty potencjalnego porozumienia.

W temacie standardów i bezpieczeństwa żywności minister Krajewski uważa, że jeśli europejscy rolnicy muszą spełniać wysokie normy, to produkty importowane również muszą być zgodne z tymi standardami. – Inaczej nie będzie uczciwej konkurencji – podkreślił.

Ubezpieczenia, energia, skracanie łańcuchów dostaw – kierunki na przyszłość

Minister Krajewski wskazał, że pilnej reformy wymagają ubezpieczenia upraw i produkcji zwierzęcej. Podkreślił też potrzebę odblokowania inwestycji energetycznych na wsi, które mogłyby obniżyć koszty prądu i zwiększyć niezależność gospodarstw.

Na przykładach gospodarstw z Warmii i Mazur pokazał, że rolnicy coraz chętniej prowadzą sprzedaż bezpośrednią, skracając łańcuchy dostaw i odzyskując część marży „po drodze”.

X Forum Rolników i Agrobiznesu pokazało, że polskie rolnictwo stoi przed ogromnymi szansami, ale przed nim też wiele wyzwań tj. umowy handlowe z krajami trzecimi, zmiany klimatyczne czy niepokoje geopolityczne. Zarówno minister Stefan Krajewski, jak i wiceminister Adam Nowak podkreślali, że potrzebna jest jedność, konsekwencja i dialog – zarówno w kraju, jak i na forum europejskim. Bo choć polskie rolnictwo jest dziś w europejskiej czołówce, to utrzymanie tej pozycji wymaga mądrego wsparcia i jasnych zasad gry.

Natomiast wszyscy uczestnicy zgodnie uznali że najważniejszymi, kwestiami dzisiaj są:

• stabilna i przewidywalna WPR po 2028 roku, bo rolnictwo musi się rozwijać;
• zachowanie europejskich standardów dla importu spoza UE, aby móc konkurować uczciwie;
• ochrona gospodarstw towarowych i rozwój małych, bo od tego zależy nasze bezpieczeństwo żywnościowe;
• skuteczna polityka otwierania nowych rynków zbytu, aby w pełni wykorzystywać potencjał eksportowy, oraz
• powszechny system ubezpieczeń rolniczych.

Zdjęcia

Kolejny etap boju o bezpieczeństwo polskich rolników zaliczony! Pomimo ekspresowego terminu wyznaczonego na wnoszenie poprawek do klauzul ochronnych proponowanych w umowie z Mercosur, europosłowi Krzysztofowi Hetmanowi udało się dziś, w samo południe złożyć kilkanaście stron propozycji do procedowanego projektu rozporządzenia (tzw. hamulca bezpieczeństwa), co jest kolejną próbą rozszerzenia pakietu ochronnego dla polskich rolników. Głosowanie nad zgłoszonymi poprawkami zaplanowane jest 8 grudnia br.

Przypomnijmy, od 3 dni tryb procedowania umowy UE-Mercosur zaskakuje wyjątkowym tempem. Kiedy w poniedziałek, 24 listopada pojawiła się tzw. szybka ścieżka dla klauzul ochronnych wiadomo było, że niemal każda godzina w tym procesie będzie mieć wyjątkowe znaczenie. Już następnego dnia (wtorek, 25 listopada), parlamentarzystom Europejskiej Partii Ludowej (EPL), udało się to ekspresowe tempo na moment zatrzymać i na poprawki rozszerzające mechanizmy ochronne wywalczyć dodatkowy czas, który kończył się dziś w samo południe.

– Wierzę, że racja jest po naszej stronie, dlatego wspieram naszych europarlamentarzystów, szczególnie posła Krzysztofa Hetmana w trudnym brukselskim boju na czas i argumenty – mówił przed wylotem do Uzbekistanu minister rolnictwa Stefan Krajewski.

Dotychczasowe propozycje rozporządzenia PE i Rady dotyczące stosowania środków ochronnych w imporcie wrażliwych towarów rolnych z bloku krajów Mercosur posiadają zapis mechanizmu, który umożliwia czasowe zawieszenie przez Komisję Europejską preferencji celnych w imporcie określonego produktu, jeśli jego przywóz z Mercosuru wzrośnie i grozić będzie poważnymi szkodami na rynkach krajów UE.

I chociaż przedstawiony przez Komisję Europejską projekt rozporządzenia upraszcza
i przyspiesza wszczęcie postępowania ochronnego w stosunku do wrażliwych towarów rolnych, to jednak propozycja nie jest wystarczająca; polska strona podtrzymuje stanowisko wskazujące na niedostosowanie zapisów umowy z Mercosurem do specyfiki sektora rolnego (zwłaszcza rozdrobnienia produkcji rolnej), co uniemożliwiać będzie podejmowanie szybkich i skutecznych działań w odniesieniu do tego sektora.

Wczoraj, ostateczne wersje rozszerzeń klauzul ochronnych wraz z europosłem Krzysztofem Hetmanem współtworzyła grupa ekspertów, w której uczestniczył także wiceminister Adam Nowak. Zaproponowane przez MRiRW modyfikacje koncentrują się wokół rozszerzenia zakresu towarowego regulacji oraz uproszczenia wymogów udowodnienia szkody powodowanej przez import, a przypomnijmy, że udowodnienie szkody jest warunkiem wprowadzenia przez Komisję środków ochronnych.

– Przygotowaliśmy rozwiązania, które mają chronić nasze rolnictwo. Mamy pełną determinację, ale to głosowanie w Komisji ds. Handlu Międzynarodowego dopiero pokaże, czy mamy szansę na dalsze procedowanie tych zmian – mówił po zakończeniu prac Adam Nowak, podsekretarz stanu w MRiRW.

Walka o zgłoszenie poprawek toczyła się dzisiaj niemal do ostatnich minut przed godz.12-tą:

– Nie jestem zwolennikiem spiskowych teorii, ale doświadczenia z którymi spotykam się w ostatnich dniach i godzinach każą brać pod uwagę różne okoliczności. Dzisiaj okazało się, że skuteczne złożenie naszych poprawek uniemożliwiał system informatyczny Parlamentu, który po prostu był zablokowany. Nigdy wcześniej nie miałem takiego zdarzenia – relacjonował z Brukseli europoseł Krzysztof Hetman.

Ostatecznie, tuż przed samym południem system został naprawiony i poprawki do rozporządzenia ustanawiającego tzw. hamulec bezpieczeństwa do umowy UE z Mercosurem zostały złożone.

– Złożyłem do Komisji INTA szereg propozycji zabezpieczających interesy polskich rolników i przedsiębiorców; na kilkunastu stronach zawarliśmy wszystko, co uważamy za najważniejsze i najpilniejsze wobec planu zawarcia umowy z blokiem krajów Mercosur. Teraz potrzebne jest poszukanie większości w Komisji Handlu Międzynarodowego, ale wiem, że będzie z tym bardzo trudno. To nas jednak nie zatrzymuje i musimy próbować. Jeżeli 8 grudnia w głosowaniu nie uda się przyjąć naszej propozycji – ponowimy te poprawki przed głosowaniem rozporządzenia na sesji plenarnej Parlamentu w trzecim tygodniu grudnia – zapowiada europoseł Krzysztof Hetman.

Proponowane korekty obejmują:

• przedłużenie okresu przejściowego, w którym będzie funkcjonowała klauzula ochronna
• monitorowanie sytuacji co 2 miesiące (aktualne zapisy w projekcie – 2 razy w roku), czyli bardziej szczegółowa analiza zachowań rynkowych
• w przypadku ostrego lub strukturalnego zakłócenia rynku – czasowe zawieszenie importu określonych produktów korzystających z preferencyjnego dostępu
• skrócenie terminu na decyzję komisji, gdy jest wszczęte postępowanie w związku z naruszeniem klauzul ochronnych
• rozszerzenie zakresu produktów, których obowiązują mechanizmy ochronne na tytoń i jajka
• przestrzeganie tych samych wymogów sanitarnych oraz nakaz stosowania kontroli produktów
• możliwość stosowania mechanizmów ochronnych, a nawet zawieszenia handlu, jeżeli produkt nie spełnia wymaganych wymogów sanitarnych i fitosanitarnych

W przypadku przyjęcia propozycji rozszerzających mechanizmy ochronne (wystarczy przyjęcie jednej z szeregu zgłoszonych zmian), dalsze procedowanie rozporządzenia będzie musiało być prowadzone w tzw. trilogu, czyli uzgodnieniach pomiędzy Radą Europejską, Komisją Europejską i Parlamentem, co polskiemu rządowi daje możliwość negocjowania oczekiwanych zmian.

Polska konsekwentnie podkreśla, że liberalizacja handlu z krajami Mercosur nie może odbywać się kosztem bezpieczeństwa żywnościowego, stabilności rynku i uczciwej konkurencji. To właśnie te kwestie znalazły się w centrum Konferencji Naukowej zorganizowanej 21 listopada w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, z udziałem ministra Stefana Krajewskiego (w formie listu) oraz podsekretarza stanu Adama Nowaka.

Minister Krajewski o ryzykach umowy UE–Mercosur

W liście skierowanym do uczestników konferencji minister rolnictwa i rozwoju wsi Stefan Krajewski podkreślił, że umowa UE–Mercosur pozostaje jednym z najbardziej kontrowersyjnych projektów handlowych ostatnich dekad.

– Umowa budzi poważne i uzasadnione obawy środowisk rolniczych. Polscy rolnicy widzą, że warunki konkurencji nie są równe – w przeciwieństwie do producentów z państw Mercosur muszą spełniać coraz bardziej restrykcyjne wymogi dotyczące dobrostanu zwierząt, stosowania pestycydów i ochrony środowiska – wskazał minister Krajewski.

Przypomniał również, że Polska konsekwentnie zgłasza zastrzeżenia do umowy od początku jej omawiania na forum UE.

– Komitet do Spraw Europejskich przyjął 16 października 2025 r. stanowisko RP sprzeciwiające się decyzjom Rady UE w sprawie podpisania i zawarcia umowy, ze względu na możliwe negatywne konsekwencje dla polskiego sektora rolnego – podkreślił szef resortu.

Mechanizmy ochronne – potrzebne, ale niewystarczające

Minister przypomniał, że w umowie przewidziano kontyngenty taryfowe i mechanizmy ochronne, które mają ograniczyć ryzyko nagłego napływu towarów rolnych z Ameryki Południowej.

– Choć nie są one wystarczające, by zapobiec wszystkim negatywnym skutkom, to prawdopodobnie zabezpieczają przed najgorszym scenariuszem, takim jak masowy napływ produktów niespełniających norm – zaznaczył.

Wskazał jednak, że wymagania proceduralne dotyczące wykazania szkody rynkowej są w praktyce trudne do spełnienia.

– Kryteria stosowane w klauzulach ochronnych nie są dostosowane do specyfiki rolnictwa – jego sezonowości, rozdrobnienia i rodzinnego charakteru gospodarstw – ocenił minister Krajewski.

Konsekwencje umowy

Podsekretarz stanu Adam Nowak, otwierając konferencję, zwrócił uwagę na znaczenie analiz dotyczących wpływu umowy na poszczególne sektory.

– Uważam, że wspólnie musimy odpowiedzieć sobie uczciwie na pytanie, jak potencjalna umowa handlowa wpłynęłaby na gospodarkę europejską i polską, a w szczególności na rolnictwo. Wiele przewag konkurencyjnych rolników z Ameryki Południowej, zestawionych z ambitnymi regulacjami UE, budzi uzasadnione obawy – powiedział.

Podkreślił jednocześnie, że polska żywność od lat utrzymuje silną pozycję na rynkach światowych.

– Polska nie jest jedynie samowystarczalna żywnościowo – jest znaczącym eksporterem. Dlatego nie możemy zamykać się na globalną współpracę, ale musimy dbać o uczciwe warunki wymiany – zaznaczył wiceminister Nowak.

Trzy warunki Polski: uczciwa konkurencja, bezpieczeństwo i system rekompensat

Podsekretarz stanu przypomniał kluczowe postulaty Polski, wielokrotnie zgłaszane również podczas polskiej prezydencji w Radzie UE:

• zapewnienie równych i uczciwych warunków konkurencji;
• utrzymanie bezpieczeństwa żywnościowego i wysokich standardów jakości;
• wprowadzenie systemu rekompensat dla branż, które mogą ucierpieć wskutek umowy.

Rosnący sprzeciw w UE i geopolityczny kontekst negocjacji

Wiceminister Adam Nowak wskazał, że wątpliwości wobec obecnego kształtu umowy zgłaszają również inne państwa członkowskie.

– Otrzymujemy jasne sygnały, m.in. z Francji, że obawy dotyczą nie tylko Polski. Wiele krajów UE podkreśla, że obecny tekst umowy jest niekorzystny dla europejskiego rolnictwa – powiedział.

Zaznaczył, że ostateczne decyzje dotyczące kierunku negocjacji zapadają na poziomie politycznym, nie wyłącznie ministerialnym.

Wskazał również na konieczność oceny umowy w kontekście szerszych procesów geopolitycznych – m.in. nowej umowy handlowej z Ukrainą, zmian w relacjach transatlantyckich po wyborze Donalda Trumpa oraz kolejnych negocjacji UE z partnerami globalnymi.

Bezpieczeństwo żywnościowe to fundament

Wiceminister Nowak przypomniał, że ostatnie lata dobitnie pokazały znaczenie stabilnych dostaw żywności.

– Pandemia COVID-19 oraz rosyjska agresja na Ukrainę pokazały, że bezpieczeństwo żywnościowe – podobnie jak militarne – jest obowiązkiem każdego państwa członkowskiego – wskazał.

Wnioski z konferencji i dalsze działania MRiRW

Podsekretarz stanu Adam Nowak, w imieniu Ministra Rolnictwa Stefana Krajewskiego, podziękował organizatorom i patronom konferencji.

– Liczę, że dzisiejsza dyskusja pozwoli precyzyjnie zidentyfikować zarówno szanse, jak i ryzyka – w tym te krytyczne dla funkcjonowania niektórych sektorów. Wnioski z konferencji będą ważnym elementem prac MRiRW i całego rządu – podkreślił.

Zdjęcia

O wsparcie na Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność można ubiegać się od 20 listopada do 19 grudnia 2025 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przyjmował w ubiegłym roku wnioski o taką pomoc, ale na inwestycje w obszarach – B i C. W tegorocznym naborze można się starać o wsparcie w obszarach A i D. Wnioski przyjmowane są za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ARiMR.

Dofinansowaniem objęte są inwestycje w zakresie rolnictwa precyzyjnego w budynkach lub budowlach służących do prowadzenia produkcji zwierzęcej (obszar A) i te dotyczące maszyn do zbioru (obszar D).

Wsparcie w obszarze A skierowane jest do rolników (osób fizycznych i prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, wspólników spółek cywilnych), natomiast beneficjentem pomocy z obszaru D może być grupa rolników (do której należą co najmniej trzy osoby). W obu przypadkach roczny przychód ze sprzedaży produktów wytworzonych w gospodarstwie (nie większym niż 300 ha i o wielkości ekonomicznej 25 tys. – 250 tys. euro) musi wynosić minimum 75 tys. zł, a prowadzona działalność nie może służyć wyłącznie celom naukowo-badawczym).

W każdym z obszarów dofinansowanie może wynieść 300 tys. zł. Przy czym refundacją objętych jest standardowo 45 proc. kosztów kwalifikowalnych, a 65 proc. – jeśli chodzi o rolników, którzy nie ukończyli 41. roku życia.

Wnioski za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ARiMR są przyjmowane od 20 listopada do 19 grudnia 2025 r. Wsparcie finansowane jest z budżetu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.

W 2024 roku w ramach Inwestycji w gospodarstwach rolnych zwiększających konkurencyjność (od 21 listopada do 31 grudnia) można było ubiegać się o pomoc na przedsięwzięcia w obszarze B – produkcja ekologiczna i obszarze C – przechowalnictwo i przygotowanie produktów do sprzedaży. Do ARiMR wpłynęło wówczas ponad 3,1 tys. wniosków, a 600 z nich dotyczyło wsparcia produkcji ekologicznej.

Obszar A – więcej informacji

Obszar D – więcej informacji

Zdjęcia: Agnieszka Kuczerska i Adobe Stock

Rolnicy prowadzący chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich, muszą dostosować miejsca (powierzchnie lub zbiorniki) przeznaczone do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów programu azotanowego. Zgodnie z ustawą z 25 lipca 2025 r.* mają na to więcej czasu. W przypadku rolników, którzy utrzymują do 20 DJP trzeba to zrobić nie później niż do 31 grudnia 2027 r. Natomiast w przypadku gdy liczba DJP mieści się w przedziale od 21 do 210 nie później niż do 31 grudnia 2025 r.  Hodowcy, którzy chcą skorzystać z tych wydłużonych terminów muszą złożyć do 28 listopada 2025 r. stosowne zgłoszenie. Formularz oświadczenia dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi – otwórz.

Trochę inne zasady obowiązują rolników, którzy ponieśli straty spowodowane powodzią z września 2024 roku. W ich przypadku termin na dostosowanie miejsc (powierzchni płyt czy pojemności zbiorników) służących do przechowywania nawozów naturalnych został wydłużony do końca 2027 roku.**

Zobacz też informację na stronie MRiRW – otwórz

* ustawa z 25 lipca 2025 r.o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przechowywania nawozów naturalnych

** art. 38 ustawy z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw