Mateusz pyta: Czy świnie karmione paszą płynną muszą mieć stały dostęp do wody do picia?

Teoretycy żywienia świń paszą płynną twierdzą, że taki system eliminuje potrzebę zapewnienia zwierzętom świeżej wody do picia. Teoretycznie może to być prawdą, jeśli płynna pasza rzeczywiście pokrywa zapotrzebowanie świń na niezbędną dla ich organizmu ilość wody.

Niestety, w praktyce jest wiele nieprzewidzianych sytuacji, w których brak dostępu świń do świeżej wody do picia może negatywnie wpływać na stan ich zdrowia i wydajność produkcyjną. Do takich sytuacji można zaliczyć m.in.:

·         Jedną z najważniejszych korzyści wynikających z systemu żywienia świń paszą płynną jest możliwość znacznego wykorzystania stosunkowo tanich produktów ubocznych przemysłu rolno-spożywczego. Niestety, skład tych produktów w kolejno odbieranych partiach jest bardzo zmienny, nawet jeśli są to produkty odbierane z tego samego zakładu, stosującego ciągle taki sam proces produkcji. Ponadto, jeśli produkty uboczne zawierają ze swojej natury wysoki udział chlorków sodu lub potasu (np. serwatka lub melasa), to niewielka, często nie do końca określona, zmiana parametrów procesu produkcyjnego lub zawartości suchej masy w produkcie ubocznym mogą prowadzić do poważnych zmian w składzie płynnej paszy. W takich nie do końca przewidywalnych okolicznościach świniom może być dostarczana pasza o zmiennym – czasami w szerokim zakresie – składzie pokarmowym, w tym w zawartości składników mineralnych, które mogą wywołać objawy „zatrucia solą” w przypadku ograniczonego dostępu do wody do picia,

·         Przypuszczenie, że płynna pasza będzie źródłem wystarczającej ilości wody opiera się na wykorzystaniu przy jej wytwarzaniu znanej zasady, że świnia powinna wypić trzy razy więcej wody aniżeli spożyje paszy w przeliczeniu na suchą masę (stosunek 3:1 wody do suchej masy spożytej paszy daje paszę płynną o 25% zawartości suchej masy). Jednakże wykorzystując do transportu płynnej paszy nowoczesne urządzenia możliwe jest skuteczne przepompowywanie bardziej zagęszczonej paszy płynnej, która może zawierać nawet 33% suchej masy (stosunek 2:1 wody do suchej masy spożywanej paszy) i wtedy konieczne jest zapewnienie zwierzętom dodatkowego źródła świeżej wody do picia,

·         Stanowczo zaleca się zapewnienie świniom karmionym paszą płynną dostęp do świeżej wody w sytuacji, kiedy spodziewamy się, że dzienne zapotrzebowanie na wodę będzie zmienne w zależności od warunków klimatycznych, zjadania mniejszych porcji płynnej paszy wynikający z nadmiernej konkurencji między zwierzętami lub w wyniku presji stresu czy choroby, kiedy to zwierzęta przejawiają tendencję do spożywania mniejszych porcji paszy i wypijania większej ilości wody,

·         Prosięta w okresie kilku pierwszych dni po odsadzeniu lub warchlaki/tuczniki po zmianie paszy suchej na płynną mogą spożywać niewystarczające ilości płynnej paszy do zapewnienia odpowiedniego tempa wzrostu masy ciała. Zamiast tego mogą preferować wypijanie świeżej wody, a poprzez zapełnianie przewodu pokarmowego wodą, zapewniać sobie poczucie sytości. Z tego powodu zaleca się zapewnienie dostępu do świeżej wody dopiero po zjedzeniu odpowiedniej porcji płynnej paszy lub otwieranie poideł jedynie na krótki okres czasu pomiędzy kolejnymi dostawami płynnej paszy. Należy też zwrócić uwagę na to, by przygotowana pasza płynna nie zawierała zbyt dużej ilości soli, a także żeby skład surowcowy paszy płynnej nie stwarzał problemów z jej smakowitością.

Jednym słowem, świnie karmione paszą płynną wymagają zapewnienia dostępu do dodatkowej świeżej wody, chociaż wyłącznie tylko w szczególnych sytuacjach.

Opr.: ACONAR

Patryk pyta: Odsadzanie prosiąt powoduje zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. W jaki sposób można temu przeciwdziałać?

Żywienie prosiąt po odsadzeniu jest bardzo ważne, ale nie najważniejsze. Przede wszystkim należy za wszelką cenę zmniejszyć u prosiąt negatywne oddziaływanie stresu wywołanego odsadzaniem. W tym celu trzeba spełnić najbardziej wymagające warunki bioasekuracji (przenieść wszystkie prosięta do suchych, czystych i skutecznie zdezynfekowanych odrębnych pomieszczeń) oraz zadbać o odpowiednie w tych pomieszczeniach warunki środowiskowe (temperatura, wilgotność i wymiana powietrza). W utworzonych grupach (nie przegęszczać!) powinny być prosięta wyrównane pod względem masy ciała (przynajmniej dwie oddzielne grupy: większe i mocniejsze oraz drobniejsze i słabsze). Wszystkim odsadzonym prosiętom trzeba podać w pierwszych dniach po odsadzeniu specjalistyczną pełnoporcjową paszę zawierającą surowce pochodzenia mlecznego.

Wiemy, że funkcjonowanie przewodu pokarmowego i jego mikrobiota[1] są ściśle powiązane ze sobą i z ogólnym stanem zdrowotnym prosiąt. Ogromny wpływ na zmiany profilu mikrobioty przewodu pokarmowego, powodując zaburzenia w jego funkcjonowaniu u prosiąt odsadzonych, wywiera gwałtowna zmiana rodzaju pożywienia z mleka na pełnoporcjową suchą paszę, zawierającą różne surowce roślinne i zwierzęce. System trawienny przewodu prosiąt ssących, zorientowany pod względem enzymatycznym na trawienie mleka i przyswajanie zawartych w nim składników pokarmowych, nagle zmuszony jest do całkowitej zmiany w kierunku trawienia innego rodzaju węglowodanów, białek i tłuszczów oraz niektórych składników włókna.

Zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego trwają tak długo, jak długo trwać będzie inicjalizacja pełnego wytwarzania i wydzielania potrzebnych enzymów trawiennych oraz ukształtowanie się niezbędnej nowej mikroflory jelitowej, zdolnej do współdziałania w nowym środowisku przewodu pokarmowego. E. King (2012)[2] stwierdziła, że udział bakterii z rodzaju Lactobacillus w przewodzie pokarmowym prosiąt po odsadzeniu wynosi zaledwie 1% (przed odsadzeniem 42%), natomiast udział bakterii z rodzaju Clostridium wynosi 54% (przed odsadzaniem 34%); udział innych rodzajów bakterii wzrasta z 24 do 45%.

Wyniki przeprowadzonych badań pozwalają stwierdzić, że obok zmian w profilu mikrobioty silny wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego wywierają również hormony towarzyszące nadmiernemu stresowi (np. kortyzol, który pośrednio wpływa na integrację komórek nabłonka jelit i ich szczelność).

Warto też przypomnieć, że nadmierne i łapczywe pobieranie paszy przez prosięta odsadzone powoduje, że niestrawiona część spożytego pokarmu zostaje przesunięta do okrężnicy (część jelita grubego), gdzie następują niepożądane procesy fermentacyjne, w wyniku których powstające krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe powodują częste przypadki biegunki poodsadzeniowej.

Jednym z najskuteczniejszych sposobów pozwalających ustabilizować rozwój i kształtowanie się przyjaznej mikroflory jelitowej u prosiąt po odsadzeniu jest podanie im probiotyków (dobrej jakości!). Sprzyjają one odbudowaniu populacji wielu różnych pożytecznych bakterii, m.in. z rodzaju Lactobacillus. Mikroorganizmy zawarte w probiotykach kolonizują nabłonek przewodu pokarmowego przeciwdziałając zasiedlaniu bakterii chorobotwórczych. Wytwarzają też metabolity zakwaszające środowisko przewodu pokarmowego czy też posiadające właściwości hamujące wzrost niektórych bakterii, a nawet zdolne do ich zabicia (bakteriocyny).

Interesującym elementem pozytywnego oddziaływania na funkcjonowanie przewodu pokarmowego prosiąt po ich odsadzeniu są zawarte w paszy różne rodzaje włókna. Jeszcze do niedawna włókno zawarte w paszy traktowano jako jeden z czynników antyżywieniowych. Jednakże w wyniku szczegółowych badań stwierdzono, że niektóre frakcje węglowodanów nieskrobiowych sprzyjają zasiedlaniu nabłonka przewodu pokarmowego mikroorganizmami przyjaznymi, odpowiedzialnymi m.in. za prawidłowy przebieg procesów fermentacyjnych w jelicie grubym. Często te pożyteczne frakcje włókna wchodzą w skład prebiotyków, które razem z probiotykami tworzą coraz częściej stosowane synbiotyki.

Podawanie tlenku cynku prosiętom odsadzonym pozytywnie wpływa na rozwój bakterii z rodzaju Lactobacillus i zmniejsza wielkość populacji enterobakterii (wszechobecne, niechorobotwórcze drobnoustroje oportunistyczne, zdolne do zakażania zwierząt osłabionych lub chorych). Stosując dodatek tlenku cynku do paszy dla prosiąt należy jednak zachować odpowiednią ostrożność, bowiem zbyt wysokie dawki tlenku cynku w paszy dla prosiąt mogą sprzyjać powstawaniu groźnych szczepów bakterii wieloopornych.

Niestety, zbyt pospieszne stosowanie antybiotyków w sytuacji, kiedy pojawi się biegunka u prosiąt odsadzonych, powoduje wielkie spustoszenie w mikroflorze jelitowej. Gdy biegunka nie jest następstwem choroby, a często właśnie tak się dzieje, takie postępowanie może nawet sprzyjać zasiedlaniu przewodu pokarmowego bakteriami chorobotwórczymi (drobnoustroje oportunistyczne). A jeśli już trzeba podać prosiętom antybiotyk, należy zmniejszyć jego negatywne oddziaływanie poprzez równoległe podanie probiotyku, najlepiej łącznie z prebiotykiem w postaci synbiotyku.

Opr.: ACONAR