Pamela pyta: Czy to prawda, jak podały niektóre media w Polsce, że Hiszpanie mają największe pogłowie trzody chlewnej w Europie, przekraczające liczbę mieszkańców?

Rzeczywiście pod koniec sierpnia świat obiegła zaskakująca informacja, z której wynikało, że w Hiszpanii w 2018 r. liczba wyprodukowanych świń po raz pierwszy przekroczy liczbę ludności zamieszkującej ten piękny kraj. Z hiszpańskich ferm wyjedzie do ubojni w ciągu całego roku ponad 50 mln szt. świń, o 3,5 mln więcej niż liczba mieszkańców. „Tak ogromna produkcja świń zagraża naturalnemu środowisku w naszym kraju” – alarmują przedstawiciele hiszpańskiego ministerstwa ochrony środowiska.

Sytuacja jest jeszcze bardziej interesująca, bo jak się okazuje, Hiszpanie z wyprodukowanych przez siebie świń zjadają zaledwie 25% mięsa (średnie spożycie roczne na jednego mieszkańca wynosi 21 kg), pozostałe 75% wieprzowiny jest eksportowane głównie do Chin. Czyżby Chińczycy tak bardzo polubili hiszpańskie szynki, schaby i świńskie uszy?

Producenci trzody chlewnej wiedzą, że 50 mln wyprodukowanych tuczników to nie jest pogłowie trzody chlewnej, jak to błędnie podały media, informując o hiszpańskim rekordzie.

Pogłowie trzody chlewnej to ogółem wszystkie tuczniki, prosięta, warchlaki, lochy w odchowie, prośne oraz karmiące utrzymywane na początku danego miesiąca, kiedy został przeprowadzony spis trzody chlewnej w wylosowanych indywidualnych gospodarstwach lub w gospodarstwach rolnych osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność rolniczą zaliczaną do Polskiej Klasyfikacji Działalności, przy czym gospodarstwo indywidualne jest uznawane za utrzymujące trzodę chlewną i ujmowane w statystyce, jeśli w dniu spisu było w nim co najmniej 50 świń ogółem lub 10 loch, natomiast w pozostałych gospodarstwach, jeśli prowadzą działalność rolniczą i chów trzody chlewnej zgodnie z klasyfikacją PKD.

GUS podaje coroczne informacje o stanie pogłowia trzody chlewnej w Polsce w marcu, czerwcu i grudniu na podstawie danych zebranych w reprezentacyjnej próbie 30 tys. gospodarstw spośród ponad 235 tys. (w 2017 r.) utrzymujących trzodę chlewną. Wszystkim Czytelnikom zainteresowanym szczegółami metodyki obliczania przez GUS stanu pogłowia trzody chlewnej w Polsce polecam opracowanie[1] „Zwierzęta gospodarskie w 2017 r.”.

Nie ulega żadnej wątpliwości, że Hiszpania jest największym producentem świń w Unii Europejskiej, a dokładniej – w całej Europie. Po raz pierwszy w 2015 r. pogłowie trzody chlewnej w Hiszpanii było najwyższe w UE (tabela 1). Wyprzedzając wtedy Niemcy o 2,5% Hiszpania z każdym rokiem powiększa swoją przewagę; pogłowie trzody chlewnej w Hiszpanii w 2017 r. jest wyższe w porównaniu do pogłowia w Niemczech o 9,1% i nadal się powiększa. Warto zwrócić uwagę, że pogłowie trzody chlewnej tylko w tych dwóch krajach stanowi prawie 40% pogłowia w całej UE! Natomiast pierwszych siedem krajów (tabela 1) posiada 78% całego pogłowia trzody chlewnej w UE.

Polska w latach 2008–2010 zajmowała z pogłowiem równym 14,8 mln szt. czwarte miejsce (wcześniej nawet trzecie!), a obecnie z 11,9 mln. szt. zajmuje szóste miejsce, tylko nieznacznie ustępując Danii i Holandii.

Rolnicy często pytają, czy produkcja świń w Polsce ma szanse powrotu do poziomu sprzed 12–15 lat (pogłowie w 2006 r. wynosiło 18,9 mln szt.). Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wspólnie z wieloma innymi organizacjami i jednostkami badawczymi opracowało program odbudowy pogłowia trzody chlewnej w Polsce do 2030 r. Niestety, nie będzie to łatwy proces.

Bezpośrednim motorem rozwoju chowu trzody jest opłacalność, której najprostszą miarą jest relacja cen skupu świń do cen zbóż i pasz. Stopniowe sprywatyzowanie przemysłów paszowego i mięsnego oraz akcesja Polski do struktur UE wprowadziły urynkowienie cen pasz i cen skupu świń; wytwórnie pasz starają się sprzedać pasze jak najdrożej, a zakłady mięsne skupić żywiec po jak najniższej cenie; zysk rolników-producentów świń zmalał do minimum. Okazuje się, że do odbudowy dawnego poziomu pogłowia potrzebny jest jeszcze rolnikom ogromny kapitał, ale niestety, na polskiej wsi kapitału nie było, nie ma i chyba jeszcze długo nie będzie. MRiRW proponowało finansowe wsparcie, ale prawdopodobnie inaczej niż w Hiszpanii w Polsce nie ma też odpowiedniego „klimatu” do rozwoju produkcji trzody chlewnej.  

Opr.: ACONAR

Tabela 1. Pogłowie trzody chlewnej w krajach UE (za: www.3trzy3.pl)

Małgorzata pyta: Jak powinna wyglądać wentylacja pomieszczeń dla świń latem?

Spośród wszystkich zwierząt gospodarskich świnie są najbardziej wrażliwe na działanie wysokich temperatur. Dlatego tak ważne jest wentylowanie pomieszczeń dla świń w okresie upałów! Mniej lub bardziej intensywnie, w zależności od tego, w jakim wieku są świnie utrzymywane w danym pomieszczeniu i przy jakim zagęszczeniu obsady. Najprościej mówiąc, im więcej jest cięższych świń, tym wentylacja powinna być bardziej intensywna!

Dobrą jakość powietrza w pomieszczeniach dla trzody chlewnej można uzyskać wyłącznie poprzez usunięcie z tych pomieszczeń nadmiaru wilgoci wydychanej przez zwierzęta oraz szkodliwych gazów, głównie amoniaku, emitowanych podczas rozkładu odchodów/gnojowicy na skutek działania bakterii. Skutecznej wentylacji w gorących porach roku powinno towarzyszyć chłodzenie napływającego do chlewni świeżego powietrza.

Świnie, w zależności od wieku, wydychać mogą znaczne ilości wilgoci (tabela 1). Dla lepszego zrozumienia tego, co może dziać się w chlewni w upały, spróbujmy prześledzić następująca sytuację. Przyjmijmy, że w pomieszczeniu o pow. 120 m² i wysokości 2,5 m (kubatura = 300 m³) znajduje się 100 tuczników o masie ciała średnio 100 kg. Jeśli każdy tucznik wydycha ok. 2,2 kg pary wodnej na dobę (średnio 92 g/godz.), to sto tuczników wydycha do powietrza 9200 g pary wodnej na godzinę. Paruje też woda z wydalanych odchodów i moczu świń. Przyjmijmy, że temperatura powietrza w chlewni wynosi 30ºC, a wilgotność względna jest równa 70%. Znaczy to, że w każdym 1 m³ powietrza znajduje się 214 g pary wodnej (tabela 2), a w całym powietrzu 300×214 = 64200 g pary wodnej.

Jeśli wyłączylibyśmy wentylację na jedną godzinę, to w pomieszczeniu ze 100 tucznikami zawartość pary wodnej wzrośnie tylko z tytułu wydychanej przez tuczniki pary wodnej o 9200 g (30 g/m³) i w każdym 1 m³ będzie teraz 214+30 = 244 g pary wodnej; wilgotność względna przy temperaturze 30ºC wzrośnie do 80% (tabela 2). Jeśli doliczymy wilgoć z parującej gnojowicy, wilgotność względna może zbliżyć się nawet do 90%. Dosłownie w krótkim czasie możemy mieć tropik w chlewni (wilgotny upał).

W praktyce raczej rzadko zdarza się całkowita awaria wentylacji, ale warto pamiętać, że permanentna mało skuteczna wentylacja w upały powoduje, że świnie są cały czas w stresie cieplnym. 

Opr.: ACONAR

Tabela 1. Średnie ilości wilgoci wydychanej w ciągu doby przez świnie w różnym wieku (za: OMAFRA Fanvent Analysis Program)

Tabela 2. Ilość pary wodnej (w gramach) w 1 m³ powietrza w zależności od temperatury powietrza oraz jego wilgotności względnej