Uncategorized

Mówi:	Andrzej Gantner
Funkcja:	dyrektor generalny, wiceprezes
Firma:	Polska Federacja Producentów Żywności

Umowa handlowa między UE a krajami Mercosur może znacząco zaburzyć konkurencję na rynku rolnym i osłabić pozycję unijnych, w tym polskich, producentów – ostrzegają rolnicy i producenci żywności. Umowie sprzeciwia się część krajów unijnych, które domagają się klauzuli ochronnych oraz limitów importowych. – Problemem jest jednak nie tylko ta konkretna umowa. Chodzi o cały system wolnego handlu, który się kumuluje z dziesiątek innych porozumień – podkreśla Andrzej Gantner, wiceprezes Polskiej Federacji Producentów Żywności.

Negocjacje UE z krajami Mercosur (Argentyną, Brazylią, Paragwajem i Urugwajem) o partnerstwie w obszarze handlu, dialogu politycznego i współpracy sektorowej trwały ćwierć wieku. Zakończyły się podpisaniem porozumienia 6 grudnia 2024 roku. Obecnie trwają prace nad ostatecznym tekstem umowy. Aby mogła wejść w życie, potrzeba zgody co najmniej 55 proc. państw członkowskich reprezentujących minimum 65 proc. ludności Unii.

Poszczególne punkty umowy, szczególnie w obszarze otwierania rynków dla produktów rolno-spożywczych, wzbudzają sprzeciw ze strony rolników. Polscy posłowie 28 lipca jednogłośnie sprzeciwili się handlowemu porozumieniu Unii Europejskiej z krajami Mercosur. Negatywne stanowisko podtrzymuje też rząd i resort rolnictwa. Duże wątpliwości mają też inne unijne kraje, m.in. Francja, Austria, Irlandia, Włochy czy Rumunia.

– Umowa z krajami Mercosur budzi w dalszym ciągu potężne wątpliwości. Coraz więcej krajów, w tym Polska, wskazuje na to, że nie chodzi tylko o tę jedną konkretną umowę. Unia Europejska ma podpisanych ponad 40 różnych umów o wolnym handlu i kontyngenty wyznaczone w ramach tych umów się sumują. W związku z tym Polska mówi bardzo wyraźnie, że to wszystko trzeba rozpatrzeć – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Andrzej Gantner, wiceprezes Polskiej Federacji Producentów Żywności.

Jak informuje Rada, UE zawarła ponad 40 umów z ponad 70 krajami i regionami. W przypadku około 20 kolejnych umów negocjacje zostały zakończone, ale proces ich przyjęcia i ratyfikacji jest w toku. Kilka kolejnych porozumień jest obecnie w trakcie negocjacji. Choć z jednej strony umowy otwierają nowe rynki zbytu dla unijnych produktów rolnych, to z drugiej strony konkurencyjny import z krajów trzecich, zwłaszcza w przypadku wrażliwych sektorów, może zagrażać rodzimym producentom.

– Polska jest dużym eksporterem. Dla nas ma bardzo duże znaczenie, jakie dodatkowe produkty rolne wchodzą na rynek europejski. Ale dla wszystkich producentów i przetwórców rolnych w UE ma również znaczenie to, czy one wchodzą na równych warunkach, czy producenci, chociażby z krajów Mercosur, będą spełniali takie same wymagania, które mamy w UE, dzięki którym szczycimy się bezpieczną, dobrej jakości żywnością. Czy będzie to uczciwa konkurencja, czy może zetkniemy się tylko i wyłącznie z konkurencją cenową? I na to nie ma zgody w wielu krajach – tłumaczy wiceprezes PFPŻ.

Kraje przeciwne porozumieniu argumentują, że ich sektory rolnicze mogą poważnie ucierpieć z powodu zwiększonego importu tańszych produktów, m.in. mięsa i zbóż z krajów Mercosuru. Twierdzą też, że produkcja rolna w południowoamerykańskim bloku podlega niższym standardom ochrony żywności i nie spełnia zasad zrównoważonego rozwoju. Również polski resort rolnictwa wskazuje na nierozwiązany problem importu produkcji rolnej wytwarzanej w odmiennych warunkach i standardach produkcji.

– Widać wyraźnie, że jest więcej obaw ze strony poszczególnych krajów, w tym Polski, że umowa jednak nie będzie dla nas korzystna, że w kumulacji z innymi umowami może doprowadzić do dalszej destabilizacji rynków żywnościowych i rolnych w obrębie Unii Europejskiej, osłabić naszą zdolność eksportową i naszą konkurencyjność. Wszystko wskazuje na to, że Europa jako taka nie jest jeszcze do końca gotowa na zbyt szybkie rozszerzanie stref wolnego handlu w zakresie rolnictwa – ocenia Andrzej Gantner.

Jak wskazuje ekspert, obecna sytuacja na rynku rolnym jest wystarczająco niestabilna, także ze względu na niepewną przyszłość importu z Ukrainy. Od 2022 roku handel UE z Ukrainą regulował system tymczasowych autonomicznych środków (ATM), który po rosyjskiej inwazji umożliwił zniesienie ceł na ukraiński eksport rolny. Rozporządzenie przestało obowiązywać w czerwcu 2025 roku. Według nowej umowy wzrosły importowe kwoty handlowe z Ukrainy w przypadku produktów wrażliwych, takich jak jaja, cukier i pszenica, wzrosły, ale ich poziom ma zapewnić stabilność rynku UE. Do wrażliwych produktów zaliczono też drób, miód i kukurydzę. Jest to jednak rozwiązanie tymczasowe, które będzie obowiązywać do czasu wynegocjowania z Ukrainą długoterminowego porozumienia.

– Co będzie dalej, tego nikt nie wie i myślę, że dużo zależy od tego, co finalnie zaproponuje Komisja Europejska i jak odniesie się do tych wszystkich zagrożeń i niepewności, jakie wyrażają rolnicy w całej UE – zaznacza wiceprezes PFPŻ.

Komisja Europejska przekonuje, że umowa z krajami Mercosur otworzy cenne możliwości rynkowe dla eksporterów produktów rolno-spożywczych z UE. Zapewnia, że w przypadku wrażliwych kategorii maksymalny poziom importu ma zostać dostosowany tak, aby zapobiec negatywnym skutkom dla rynku. Umowa zawiera zapisy dotyczące tzw. klauzul bezpieczeństwa (safeguards), które miałyby zostać uruchomione w przypadku poważnych zakłóceń na rynku rolnym. Komisja deklaruje również utworzenie funduszu kompensacyjnego i rezerw kryzysowych.

– Problem polega na tym, że po doświadczeniach z ATM-ami z Ukrainy, kiedy Komisja Europejska zareagowała stanowczo za późno, kiedy powstał już całkiem spory problem nadwyżek i kryzys na rynku zbóż, rolnicy nie do końca wierzą, że te mechanizmy antykryzysowe będą wystarczająco skuteczne. A po drugie, co podkreślał polski minister rolnictwa, czy one będą rozpatrywane w kontekście całości tego, co wpływa na teren Unii Europejskiej ze wszystkich umów, czy tylko i wyłącznie w kontekście tego, co ma wpływać z krajów Mercosur. To ma potężne znaczenie dla finalnego efektu na rynek – podkreśla Andrzej Gantner.

Minister rolnictwa Stefan Krajewski zdecydował o przesunięciu dodatkowych środków na wsparcie rolników, których zbiory zostały zniszczone w wyniku ostatnich anomalii pogodowych.

Nawałnica, zalanie, gradobicie… To tylko przykłady nadzwyczajnych okoliczności, w przypadku których ubiegający się o przyznanie dopłat bezpośrednich i obszarowych powinien niezwłocznie (obowiązkowo przed wydaniem decyzji o przyznaniu dopłat za 2025 rok) złożyć oświadczenie o wystąpieniu siły wyższej w gospodarstwie. Dostarczona do biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dokumentacja powinna uwzględniać np. zeznania świadków, opinie biegłych czy protokoły szacowania szkód. Jeżeli przedstawione dowody zostaną uznane, rolnikowi będą mogły być przyznane płatności do gruntów rolnych lub zwierząt, które spełniały warunki kwalifikowalności.

Więcej informacji – otwórz

Do 1 września 2025 r. w urzędach gmin lub miast można się ubiegać o zwrot akcyzy zawartej w cenie oleju napędowego zużytego do produkcji rolniczej. Posiadacze bydła, owiec, kóz, koni i świń powinni dołączyć do wniosku wydany przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dokument dotyczący prowadzonej hodowli.

Rolnicy, którzy chcą odzyskać część pieniędzy wydanych na olej napędowy, a nie wykorzystali przysługującego im na ten rok limitu, mogą składać wnioski do wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast (w zależności od miejsca położenia gruntów rolnych). Dokumenty są przyjmowane od 1 sierpnia do 1 września 2025 r. Istotnym załącznikiem w przypadku hodowców zwierząt jest informacja o średniej rocznej liczbie świń albo dużych jednostkach przeliczeniowych bydła, owiec, kóz lub koni. Aby ją otrzymać, należy złożyć w ARiMR odpowiedni wniosek. Można to zrobić osobiście, a także za pośrednictwem systemu IRZplus.

Minister rolnictwa i rozwoju wsi Stefan Krajewski na pierwszej konferencji prasowej po objęciu urzędu zaprezentował tematy ważne dla przyszłości polskiego rolnictwa. Program „Aktywny Rolnik”, projekt ustawy o funkcji produkcyjnej polskiej wsi oraz deregulacje w rolnictwie – to najważniejsze kwestie, którymi w najbliższej przyszłości planuje zająć się minister Krajewski.

Minister zaznaczył, że efektywne realizowanie programów wsparcia polskiego rolnictwa zależy od współdziałania kierownictwa ministerstwa rolnictwa i rozwoju wsi z instytucjami podległymi.

– Nowa siła polskiego rolnictwa, to nie tylko siła ministra i resortu, lecz także instytucji podległych, które przygotowują rozwiązania i szukają odpowiednich działań oraz programów inwestycyjnych – powiedział minister Stefan Krajewski i dodał, że najważniejsze kwestie, na których będzie się koncentrował w najbliższym czasie to tematy, które są w tej chwili najważniejsze z punktu widzenia rolników.

Aktywny rolnik

Minister Krajewski zwrócił uwagę na konieczność takiego sformułowania definicji rolnika aktywnego zawodowo, aby pomoc finansowa faktycznie trafiała do gospodarujących rolników, którzy ponoszą koszty prowadzenia działalności.

– Wsparcie finansowe powinno trafiać do tych rolników, którzy faktycznie gospodarują, ponoszą koszty, a przy tym dbają o ziemię i wynoszą polskie rolnictwo na coraz wyższy poziom, duży nacisk postawimy na hodowlę zwierząt – powiedział nowy szef resortu rolnictwa.

Ustawa o produkcyjnej funkcji wsi

– Charakter wsi się zmienia. Nowych mieszkańców obszarów wiejskich jest coraz więcej i zdarza się, że nie akceptują oni uciążliwości związanych z produkcją rolną. Naszym zadaniem jest ochrona interesów rolników. Hałas, prace nocne podczas żniw czy zapachy są nierozerwalnie związane ze wsią i z działalnością rolniczą, a naszą rolą jest edukowanie i uświadamianie w tym zakresie – powiedział minister Stefan Krajewski.

Podkreślił również, że projekt ustawy o produkcyjnej funkcji wsi jest już w procesie legislacyjnym. Jednocześnie zaznaczył, że prowadzi rozmowy z przedstawicielami innych resortów, m.in. sprawiedliwości, aby wypracować kompleksowe rozwiązanie tego problemu. Minister zapowiedział też, że jest otwarty na propozycje i uwagi ze strony środowisk rolniczych.

– Jesteśmy gotowi do wprowadzania poprawek, aby stworzyć ustawę, która będzie rzeczywistym rozwiązaniem kwestii produkcyjnych funkcji wsi – powiedział.

Deregulacje przepisów

Celem deregulacji dla rolników jest zmniejszenie biurokracji i uproszczenie procedur.

– Chcę doprowadzić do tego, aby instytucje okołorolnicze były dla rolnika, a nie urzędnika. Będę zabiegał o to, aby resort rolnictwa oraz Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, ośrodki doradztwa rolniczego – ułatwiały pracę rolnikom poprzez konkretne działania deregulacyjne – podkreślił minister Krajewski.

Umowy handlowe – Mercosur i Ukraina

W kwestii umowy UE-Mercosur szef polskiego resortu rolnictwa poinformował, że podjął kroki, aby w najbliższych tygodniach spotkać się z ministrami krajów członkowskich, które – podobnie jak Polska – nie zgadzają się na zawarcie umowy w jej obecnym kształcie.

– Najbardziej konstruktywne rozmowy w tym zakresie prowadzimy z Francją, która również ma poważne wątpliwości dotyczące umowy UE-Mercosur. Naszym celem jest zbudowanie mniejszości blokującej, dlatego rozmawiamy też z Austrią, Włochami i Belgią, gdzie także słychać krytyczne głosy.

Minister zapowiedział również rozmowy z komisarzem UE ds. rolnictwa Christophe Hansenem oraz przywódcami krajów przygranicznych na temat relacji handlowych z Ukrainą.

– Rozmowy w sprawie nowej umowy handlowej z Ukrainą muszą uwzględniać głos państw przygranicznych, ponieważ to one ponoszą największe skutki niekontrolowanego importu. Chcemy aktywnie uczestniczyć w tych negocjacjach – powiedział szef resortu rolnictwa.

Wspólna Polityka Rolna

Odnosząc się do przyszłej Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) po 2027 r. minister Stefan Krajewski podkreślił, że Polska chce utrzymania dwufilarowej WPR oraz zagwarantowania jak największego budżetu przeznaczonego na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich.

– Na lata 2028-2034 Komisja Europejska zaproponowała ambitny budżet w wysokości blisko 2 bln euro. Dla nas jest najważniejsze, żeby jak najwięcej środków trafiło do Polski i abyśmy je efektywnie wykorzystali na rzecz rolnictwa, wsi i przetwórstwa. Przypomnę, że w ubiegłym roku wartość eksportu polskich produktów rolnych wyniosła 231,5 mld zł – to potencjał, który trzeba rozwijać – zaznaczył minister rolnictwa.

Podsumowanie pierwszego tygodnia pracy nowego Ministra

Wstrzymanie przetargów na ośrodki produkcji rolnej (OPR), skierowanie pisma do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie doniesień producentów owoców miękkich o zmowie cenowej przy skupie owoców oraz rozmowy i zapowiedź wsparcia u Rzecznika Spraw Obywatelskich sprawy Szymona Kluki – rolnika skazanego na karę grzywny za zapachy i hałasy z gospodarstwa – to działania ministra Stefana Krajewskiego, które podjął od pierwszych dni swojego urzędowania.

Kończąc wystąpienie minister Krajewski wyraził nadzieję na dalszą zgodną i efektywną współpracę z sekretarzem stanu Jackiem Czerniakiem i podsekretarzem stanu Adamem Nowakiem oraz ponownie podziękował byłemu ministrowi rolnictwa i rozwoju wsi Czesławowi Siekierskiemu za możliwość współpracy i nauki.

– Będę realizować swoje pomysły, ale jestem otwarty na wszystkie propozycje na rzecz polskiego rolnictwa, wsi i bezpieczeństwa żywnościowego – powiedział minister Krajewski.

Zdjęcia